THUIS - LATER MEER

Trakteren

Liedeke en nu ook Timon brachten een rapport vol mooie cijfers mee, we hebben de school een mooi bedrag voor het boekenfonds gegeven, geen luxe hier. Alle kinderen mochten ook uitgebreid trakteren. Snoepjes, kaarsjes, en meer. Ze krijgen kleine cadeautjes terug van school en theaterschool. En op de peuterspeelzaal was voor Jenske een heus feestje aangericht. Alle kinderen met een petje op ‘DAG JENSKE!

Vliegen

Best veel ongedierte in het huis, in onze koffer die we wilden gaan inpakken was een mierenkolonie neergestreken. Weet je wat een mier weegt? Er zat een half pond in en net zoveel eitjes. En een dode salamander. Heel veel boenen en spuiten dus, ook van kakkerlakken die in kleding en schoenen zijn gekropen. Altijd je schoen kloppen voordat de um aantrekt hier in Suriname. Een kakkerlak die Jenske in bed wakker hield hebben we definitief verwijderd. De kikker in de wc is voor de zoveelste keer weggespoeld, de padden die ’s avonds binnen willen kruipen of op de trap overnachten worden zachtjes weggeveegd. Alleen the crazy frog blijft ’s nacht op de klamboe zitten, bijna altijd vlak bij mijn hoofd waar ook de meeste zo steekvliegen neerstrijken om me snel in mijn schouder te prikken als ik me omdraai. Maar goed, the crazy frog hoort en nu een beetje bij, mijn vaste slapie en eet vliegen weg.

Vechten

Een heus gevecht in het parlement gister, waar de spanningen steeds verder oplopen. De oppositie wil dagelijks de draude aantonen van de regeringspartijen en ministers. Jaarlijks sneuvelen er ook een of twee. Op straat is het ogenschijnlijk rustig nu de bussen rijden, al is de benzineprijsverhoging van 17 cent weer een forse knauw in de portemonnee. Naar verluid gaan de ambtenarensalarissen bijna 10% omhoog 2008, en omdat 60% van de mensen ambtenaar is blijft het rustig. Maar wel is er een beetje dikke lucht omdat maandag de 2e procesdag tegen Bouterse cs plaatvindt.

Auto-pech

Door een waterlekkage aan de pomp lekte water weg wat de motor deed koken en de koppakkingen beschadigden. Daarom al een paar dagen in een gehuurde auto. Wrang hoor, onze stoere terreinauto met schade aan de kant bij autofixer Robbie. In Nederland zoeken we nu naar een gebruikte cylinderkop omdat deze in Suriname alleen nieuw te koop zijn en peperduur. Daarna kan de auto pas verkocht…

RIT

De kinderen logeerden voor de laatste keer op hun favoriete plekken (de jongens bij Nathalie waar ze uren met de hond kunnen spelen en de meisjes bij Geeta waar ze vet verwend worden). Bij de politieattachee voor de tweede keer een avondje Indiaas gegeten, dit keer met de doodgravers van het RIT. Ze zijn deze week hier om de laatste acht slachtoffers te identificeren van de SLM-vliegruigramp in 1989. Een bijna bejaarde piloot en een copiloot met een helicopterbrevet zetten het toestel een kilometer te vroeg aan de grond. Boeiende vertellers deze mensen met een altijd moeilijke opdracht, helaas ook van minder appetijtelijke verhalen.

Nickerie

Terug van een lange reis langs Groningen, Totness, Wageningen en kustplaats Nickerie. Langs kokoksplantages, bananenplantages en eindeloze rijstvelden. Het was goed om te doen en ook deze kant van Suriname te zien, hardwerkende mensen die letterlijk in het zweet hun geld verdienen. Omdat de auto even keduuk is en bij robbie logeert huren we de laatste week een andere, waarin de kinderen in de bak een hangplek hebben gecreëerd. Lekker twee keer 240 km hobbelen.

Sjalom Bigoen

Na een weekeinde eind november bracht Bigoen zijn 3^e en laatste weekeinde bij ons door. De vorige keer stond de dierentuin op het programma, nu behalve zwemmen en lekker eten en de centrale markt ruïnes van de suikerfabriek en –plantage Marienburg, waarover Cynthia McCleod een boek schreef. Verder vrstuurde hij sms-jes van onze telefoon naar de sinds deze week bereikbare ooms en tantes in het binnenland, maar omdat hij de werking niet helemaal doorgrondde ging ieder bericht tien keer uit ;-(.

Of Bigoen het gaat redden op school is nog de vraag. Zijn cijfers zijn niet eens slecht, al is zijn taalbeheersing heel heel pover. En echt nieuwsgierigheid of echte vlijt bemerken we ook niet als hij bij ons is. Graag luistert hij muziek en brult dan met de boxjes aan zijn oor mee. A waka um sunsjaai, woho (I’m walking on sunshine). Op het internaat en school spreekt hij soms de juffen tegen, normaal voor een 15 jarige maar bijna een doodzonde hier. Als alle 72 internaatskinderen tegenspreken, waar blijven we dan denken de juffen. Nog twee weken werken en hij mag een tijdje naar Botopasi, we hebben zijn reis geregeld heen en terug. Maar houden ons hart vast.

Busje komt weer

Na 9 dagen staken voor tariefsverhoging rijden de bussen weer. Gezellige midsizebussen die pas rijden als ze vol zijn en dan 28 mensen kunnen vervoeren. Passagiers betalen nu 2 ipv 1,65 SRD, maar dat is best veel, rekende een passagier me voor, vier SRS per dag, 20 per week, 90 per maand, als kinderen naar de stad op school gaan kan dat oplopen tot drie keer 90 is 270, als er ook nog overgestapt moet worden (en je nog eens betaalt) wel 350 SRD, en dat is veel bij salarissen van 700-1000 SRD per maand. Toch blijheid alom, geen liften of bietsen meer om een lift maar gewoon gezellig bussen, waar velen elkaar kennen van de dagelijkse rit.

AT

Lydia nam vrijdag deel aan een deftige ceremonie waar de inmiddels beroemde ex-politiecommissaris en thans minister van Justitie een groep Hollandse trainers en Surinaamse cursisten ME en AT lovend toesprak. De kranten speculeren er ondertussen flink over. De AT getraind om baas B te arresteren, de ME om het op straat rustig te houden?

Souvenirs

Langzaamaan verzamelen we souvenirs. Nuja, maar een beetje anders dan gedacht soms, naast houten papegaaien, dienbladen, hangmatten en meer. Vandaag scoorden we op de grote en overdekte centrale markt twee Surinaamse herrie-CD’s (Schatjelief, ik ben zo gek op jou, je maakt me ziekie, en moppie, you make me lauw).

Onderwijl werd echter onze auto en die van vrienden dor een berger met politiebegeleiding voor straf weggesleept wegens ‘hinderlijk foutparkeren’. Een korte wandeling verder naar het politiebureau scoorden we het wegsleepbewijs van 50 SRD / 12,5 euro als souvenir. En de boete van nog eens 75 SRD? Die werd ons beide weggescholden want ‘jullie moeten toch wat overhouden voor je vakantie’ zei de dienstdoende brigadier.

geen nieuws

Omdat de sticks met tekst thuis liggen geen ander nieuws dan dat
- het goed gaat,
- Bigoen het niet makkelijk heeft op het internaate ns chool maar we blijven hopen
- de groten vakantie (hebben genomen)
- Liedeke een heel erg mooi rapprt heeft,
- we deze dagen van alles en iedereen afscheid nemen en veel trakteren,
- Timons rapport snel komt en vast ook goed is,
- Jenske nog dagelijk de creche bezoekt
- Tobias onder water kan zwemmen
- we dinsdag helemaal naar Groningen, Wageningen en Nickerie reizen,
- Ton in 2008 gaat lesgeven aan de universiteit alhier
- hij woensdag zijn werk voorlopig afrondt maar in januari even terug mag,
- Lydia donderdag werk afrondt,
- we vrijdag inpakken en
- we zaterdag wegwezen.....................

Zondag regendag

Een hele slome zondag in Paramaribo, ‘s ochtends bewolkt, ‘s middags miezerig, nog niet veel vaker gehad. Maar ja, valt in Nederland 750 mm per jaar, hier tussen de 1500 en 2500 mm per jaar. Nat land ! een troost, zelfs in de koudste maand januari is het maar twee graden kouder dan in de warmste, september. Dus altijd rond de dertig, ’s nachts niet onder de twintig. We lezen biblioboeken, de kinderen kijken de doos Volkskrantjeugdfilms leeg. Het overbuurjongetje komt spelen met Tobias, als moeder als winkelverkoopster werkt en haar vriend ook weg is, brengt hij door de week en ’s avonds vele uren alleen door, zes jaar oud. Overbuurmeisje en oppaster Mariella komt een spelletje Triominos spelen en chocolaatjes met ons snoepen. Een slome zondag in Paramaribo.

Chinees

Voor het eerst echt chinees (kleine letter) gegeten bij de ‘beste Chinees (grote letter) van de stad’, maar daarvoor hoef je niet naar Suriname te komen. Bij Chinees denken we hier toch eerst aan de vele vele vele levensmiddelenmagazijnen waar je eten en drinken en schriften en zeeppoeder en schooltasssen en nog veel meer koopt, allen vrijwel identiek ingericht, met overal Sranatongo babbelende Chinezen achter de toonbank, bijna altijd jongeren, twintigers en dertigers, vaak baby op de arm, een of twee jonge stellen per winkel. Op doorreis wordt gefluisterd, na een paar jaar Suriname mogen ze doorgesmokkeld naar Amerika. Tot dan –en vast ook daar- heel hard en lang werken .

Boekjes

We zijn nu echt helemaal door ons leesvoer heen, hebben alle boeken gelezen en herlezen, 10 boeken bijgekocht maar het wordt de hoogste tijd terug te keren. Gelukkig zijn alle dvd’s nog te recyclen en kregen we pas 7 prachtige jeugdfilms in een Volkskrantbox te leen, een prachtig leencadeau. Laatste aankoop ; de biografie van Annie MG (mooi!).

Muts

Met een borrel namen we afscheid van de Surinaamse studente Amara, die ons vergezelde op een malariatrip en nu bijna haar studie afheeft en voor zes weken naar Nederland gaat in de leer bij een consultant. Omdat ze niet genoeg warme kleding heeft leent ze die bij de met ons aangekomen Nathalie, die deze kleding hier niet gebruikt. Echt waar, nog niet een keer een Surinamer met een jas gezien deze vijf maanden. Laat staat een muts, handschoenen of een shawl.

Sap in de ochtend!

Eindelijk het Surinaams ministerie van Financiën bezocht, anders dan de vele mij bekende ministeries van Financiën die huizen in betonnen dozen gehuisvest in een elegant historisch wit gebouw met een deftig torentje, prachtig gelegen aan het Onafhankelijkheidsplein. Grootste genot was om al ’s ochtend bij een vergadering sap te mogen drinken, zo frivool is men waarschijnlijk nergens ter wereld. Daar is het de keus uit niets (VS), koffie, thee, water (Europa) en sterke drank (Roemenië), maar hier dus heerlijk vers sap.

Het proces

Vrijdag is het formeel begonnen, HET proces, eindelijk, gelukkig, al is de verwachting hier dat na anderhalf jaar en een rechtelijke uitspraak en een hoger beroep van nog eens een jaar ergens in 2009/10 de president um gratie zal verlenen maar verdere toegang ontzeggen van publieke functies zodat ie geen concurrent meer is van de president bij de verkiezingen 2010. Zoiets denkt men. En ook wel ; dat het een ‘waste of time’ is nu nog dit proces te voeren en anderen dat er eindelijk gerechtigheid komt. Maar iets vinden, dat doet iedereen. Hardop of zachtjes. Ondertussen liggen de bussen al een week plat en dreigen steeds meer groepen te gaan staken. Zit Bouta erachter vraagt ieder zich af? Of gebruikt men het proces om de regering onder druk te zetten.

Eindelijk : Palumeu !

Lydia en Timon zijn per vliegtuig vertrokken naar inheems dorp Palumeu, een van de meest verre bestemmingen voor toeristen. Hoewel ook rondom Paramaribo inheemsen en marrondorpen zijn, is het niet door de stad verpeste dagelijks leven het best zichtbaar ver van de stad, zoals we eerder aan de Surinamerivier ontdekten waar prachtige marrondorpen zijn.
Nu is Lydia dus op zoek naar het echte inheems leven, al is Palumeu, enkele honderden kilometers bosinwaarts eigenlijk een nog maar recent gegroeide nederzetting, gegroeid na de komst van … het bezoekerscentrum van de reisorganisatie. Er is over geschreven in het boekje ‘Groeten aan de koningin’ van NRC-journaliste Karin Anema. Suriname telt op 400.000 inwoners (zoveel als … Drenthe) maar 2,4 % inheemsen, zo’n 10.000. Het grootste deel in of rond de stad, ca 1000-2000 in het beboste binnenland.
Timon heeft als speciale opdracht alle jachtinstrumenten te fotograferen waarover hij op school leerde; speer, pijl en boog, visnetten en geweer. Een opdracht van ons om zijn twee verzuimdagen goed te maken … Klasgenoten zijn echter nauwelijks in het ver naar het zuiden gelegen Palumeu geweest, een reisje erheen is bijna zo duur als een retourtje Amsterdam. En dan weten de meeste Surinamers het wel !

Apura Apoera

Jan Pronk (minister van Ontwikkelingssamenwerking 1973-1977) was gek vinden sommigen omdat hij en anderen ooit in Westsuriname een stad(je) hielp bouwen, een haven aanleggen en een spoorbaan construeren. Omdat de beoogde bauxietafgravingen toen nooit starten staan nu locs te roesten, de spoorbaan te verrotten en het stadje is ingenomen door inheemsen – die het er erg gezellig hebben, dat wel.
Maar het laatste nieuws? Er wordt binnenkort –toch- gestart met bauxietwinning in het Bakhuysgebergte. Australiërs moderniseren de spoorlijn, de haven is nog perfect en een stadje is er ook al. Had Jan Pronk (toch) gelijk ?

column in binnnelands bestuur

Particulier plezier
In de theorie over de financiering van lagere overheden wordt wel gezegd dat als de gemeente haar lasten te zeer opschroeft, burgers zullen verhuizen. Vice versa zou een bijvoorbeeld te genereus voorzieningenniveau worden afgestraft door een toeloop van behoeftigen. Maar wat te doen als de overheid faalt in het borgen van een toereikend voorzieningenniveau en er geen verhuisoptie is?
Verwend als we soms zijn geworden in Nederland, valt een falende overheid past echt op wanneer je op reis bent naar landen met een ander stelsel, een andere welstandsniveau, andere overheidsprestaties. Burgers en bedrijven blijken dan creatief te zoeken naar oplossingen om het leven draaglijk te houden. Dat is lastig voor een deel van de bevolking maar overkomelijk voor anderen.
Een paar voorbeelden. Uit ontevredenheid met het in de ogen van ouders ontoereikend onderwijsniveau worden particuliere of zelfs privé-scholen gesticht en betaald, hetzelfde geldt voor ziekenhuizen. Omdat de misdaadbestrijding tekort schiet worden om huizen heen hekken geplaatst, tralies aan de ramen bevestigd, honden op het erf losgelaten en neemt het aantal particuliere bewakers in wachthuisjes alom toe. De gebrekkige nutsvoorzieningen van water en stroom worden gecompenseerd met eigen regenwateropvang, hydrofoor, waterzuivering, stroomgenerators of gasflessen. De beroerde conditie van de wegen wordt omzeild met een terreinauto. De gebrekkige vuilophaal wordt gecompenseerd door wekelijks een hoopje afval te verbranden, hoewel dit de lucht vervuilt en kleinere en grotere bermbrandjes veroorzaakt . Ontbrekend groenonderhoud vergt inhuur van een tuinman om een ongedierteplaag te voorkomen.
Nu is een falende overheid niet alleen een probleem. Omdat de belastingdienst nauwelijks functioneert is de belastingdruk laag, omdat er nauwelijks verkeerscontrole bestaat kun je nog eens een borrel drinken, zegt men wel. En omdat de pensioenen niet welvaartsvast zijn en uitkeringen nauwelijks bestaan is er een groot aanbod aan goedkope krachten voor allerhande karweitjes. Huishoudelijke hulp en kinderoppas is hierdoor niet alleen voor de meest welgestelden weggelegd. Ook persoonlijke dienstverlening, bijvoorbeeld kappersbezoek of taxiritjes kosten maar een habbekrats door het grote aanbod, meestal bijverdienende loontrekkers.
Toch wringt het. Want de meeste ‘oplossingen’ voor het staatsfalen zijn alleen binnen bereik van de middenklasse en welgestelden, die een terreinauto, hydrofoor en particuliere school kunnen bekostigen, die door het falende belasting en sociale zekerheidsstelsel zich een huishoudster en tuinman en nachtwaker kunnen veroorloven. Voor eenvoudige loontrekkers, ambtenaren, tuinmannen, huishoudsters en taxichauffeurs zijn veel oplossingen buiten bereik.
En wat vooral ook spijtig is: met al die particuliere middelen die worden vrijgemaakt om het leven draaglijk te maken zou bij een goed werkend belastingstelsel en dito overheidsbeleid iedereen kunnen profiteren. Want alle particulieren uitgaven samen aan duurdere auto’s, betere scholen, hydroforen en generators zijn waarschijnlijk ruim voldoende om voor iedereen toereikende basisvoorzieningen te organiseren. Deugdelijke wegen, goed werkende scholen en toereikende politiezorg. Zo bezien is het dus niet de ambtenarij die faalt maar de politiek die zo’n voorzieningenniveau niet tot stand weet te brengen. Ook zorgelijk is dat veel voorbeelden gaandeweg ook in Nederland herkenbaar worden.

column in binnenlands bestuur

De droom van Bill Gates
Maken activiteiten van rijke weldoeners als Bill Gates sommige overheidsuitgaven gaandeweg overbodig? Kan Nederland straks dankzij Gates haar OS-budget gaan inkrimpen en aan Defensie besteden? Defensie is tegenwoordig immers de voortzetting van ontwikkelingssamenwerking ‘met andere middelen’.
De Gates Foundation legt wereldwijd inderdaad een steeds groter gewicht in de schaal in de hulpverlening. En het succes is opmerkelijk, bijvoorbeeld bij malariabestrijding, betaald door Gates’ Global Development Fund. Daarmee betreedt hij terreinen die eerst alleen door overheden werden begaan.
De ‘droom van Gates’ is malaria niet alleen te verminderen, maar om de malariaparasiet, die zich in muggen nestelt, geheel uit te roeien. Zelf kon ik in een groot evaluatieproject van de Gates Foundation in het Zuidamerikaans regenwoud met eigen ogen zien wat de gevolgen zijn van het project. Entomologen vangen en onderzoeken systematisch muggen, epidemiologen registreren ziektemeldingen en testen zonodig alle bewoners van getroffen dorpen op malaria om ze vroegtijdig te behandelen. En tienduizenden speciaal ontworpen en geïmpregneerde klamboes zijn verspreid onder de bewoners van het tropisch regenwoud.
En het werkt! De klamboes werken preventief, snelle medicatie van toch door malaria getroffen dorpelingen en bespuiting rond getroffen dorpen of in dorpen waar veel muggen de malariaparasiet dragen, voorkomt verspreiding van de ziekte. De cijfers zijn spectaculair. Ziekmeldingen en de vaak hoge babysterfte is sterk teruggedrongen, bezoekers kunnen malariapillen thuislaten. Maar houdt dit succes stand?
Om malaria wereldwijd uit te roeien, is behalve een technologische doorbraak (men mikt op genverandering bij muggen) naar schatting 25 jaar lang 9 miljard dollar per jaar nodig, aldus ‘The Economist’. Dat overstijgt de drie miljard die overheden en weldoeners nu jaarlijks tezamen besteden.
Ook niet onbelangrijk is het gedrag van bewoners van malariagebieden zelf. Blijven ze klamboes gebruiken en zich bij koorts snel laten testen op malaria? In ons onderzoeksgebied werden vorige jaren tienduizenden klamboes verspreid. Nu na een jaar echter bleken velen desgevraagd de klamboe niet meer te gebruiken. Per ongeluk gescheurd. Te vaak gewassen dus niet meer effectief geïmpregneerd. Te warm om onder te slapen. Of men had er eenvoudig geen, door afwezigheid vorig jaar of door de geboorte van kinderen sindsdien. Per saldo wordt een grote groep derhalve niet volledig beschermd. Of benut de klamboe op een andere wijze, bijvoorbeeld als visnet in de rivier, hetgeen overigens prima werkt. ‘Waarom zou ik de klamboe gebruiken als de ziekte er bijna niet meer is’, vroeg men begrijpelijkerwijs.
Ook zonder uitroeiing van malaria zoals Gates voor ogen staat, blijft daarom nog lange tijd overheidsgeld nodig, voor aanhoudende bestrijding, medicatie, regelmatige distributie van nieuwe klamboes, impregneren, voorlichten en bewustzijnsverhoging. Gevreesd mag anders worden dat als de ook door Gates gefinancierde genetische technologie om muggen resistent te maken tegen de malariaparasiet niet slaagt, of hij zijn interesse verliest, alle winst snel weer verdampt.
Daarom blijft ook een rol voor Nederland en andere overheden bestaan, om door te gaan als financiers als Gates zich weer terugtrekken. En tot dan blijft het spel om de centen tussen ontwikkelingssamenwerking en defensie een onbeslist gevecht.

350 km heen en terug - Ton

Heel zware reis gemaakt met ambassadecrew in zeven terreinauto's. Twee auto's raakten gaandeweg defect, twee anderen gedeukt, alles toch naar huisgesleept, tien of meer keren auto's uit de modder, gaten, geulen, fijnzand gesleept en een keer zelfs door houten brug gezakt. maar een machtige tocht, schitterende waterval blanche marie bezocht, lege dorp apura, nooit bereden spoor in westsuriname bekeken en gejaagd op boskip en konijn. twee keer 18 uren rijden, hobbelen, duikelen, vies, 44 muggenbeten en bezweet en doodmoe thuis. maar voldaan.

Timon - juichen

In het vliegtuig al hijs ik de vlag. Als ik aankom ga ik gelijk juichen. Thuis ga ik eerst alle kamers door, misschien wel huilend. En dan warme kleren aan en voetballen op het pleintje.

Tobias - voetbal

Eerste voetbaltraining gehad, nieuwe nepadidassen gekocht, onder surinaams toezicht een uur lang drijven, dribbelen en partijtje. mocht het in Nederland ook maar; voetbaltrainen voor vijfjarigen.

Jenske - vliegen

Met de peuterspeelzaal maakt Jenske mooie excursies. Picknicken, zwemmen, eetfeestje vieren en deze week zelfs naar het vliegveld nabij, in een echt vliegtuig kijken. wat een fijne tijd heeft ze hier. Elke dag is het er goed.

Liedeke - dus toch

Wat we eigenlijk wel wisten maar nooit hard kregen blijkt nu ononstotelijk het geval: op scholen worden kinderen geslagen. Uit krantenberichten en verhalen van stagiares wisten we en en ander.
Eerder deze week, onder het oog van Liedeke beende de juf op een jongen af die een som verkeerd voorlas, meer niet. Met de zijkant van haar ijzeren lineaal sloeg ze meerdere keren op hem in.
Het resultaat? Zichtbare bloeduitstortingen. Liedeke was verbijsterd en schreef het voorval in haar agenda. Volgens eigen zeggen in de hoop dat de juffrouw dat zou zien en beseffen dat het zichtbaar werd wat ze deed en zou stoppen.
Vorige week tijdens de dag van het kind was nog zo goed over kindermishandeling gesproken. Maar wat moet een kind van elf doen? Opstaan?
Wat moeten wij doen? Kinderen van school halen?

Werk werk

Bijna klaar zijn we, nu de Surinaamse minister toch over zijn hart strijkt en meewerkt en het gevraagde plan door ton en collega's kan worden afgemaakt.
Ook Lydia heeft grote vorderingen gemaakt en alles klaar om de technische recherche te reorganiseren, zelfs de personeelsgesprekken (goed nieuws, slechts nieuws) heeft ze al gevoerd. Volgende week gaat ze nog een keer wat cellen van de binnenkant bekijken.

Regentijd

Langzaam verander het seizoen in regentijd. Om de dag een hele harde regenbui sinds twee weken. Daarvoor en erna is het gewoon dertig graden, tijdens de bui even koeler. Laten we zeggen : een hete herfst. Helaas wordt het de komende twee maanden gaandeweg natter, dat wil zeggen vaker zo’n regenbui, een enkele keer zelfs een bewolkte dag. Maar altijd rond de dertig graden, weer of geen weer.

Brownsberg en andere reizen

Vrijdag reisden we naar Brownsberg, een kleine drie uur rijden langs de rivier en over de bauxietweg samen met overbuurvrouw en oppasser Mariella alsook Harm, een collega van Ton die Suriname komt ontdekken. Op de Brownsberg exploiteert Stinasu enkele huizen en ook een restaurantje maakt het leven er aangenaam. Ter plekke zijn er drie bijzondere dingen, de aanwezigheid van enig wildlife, de zonsopgang die vanaf de berg prachtig waar te nemen is (de zon komt op over het grote Afobakka stuwmeer) en de wandelingen naar de watervallen -met gratis douche.
Stuiteren met de auto over de oranjebruine bauxiet en hobbelen op een echte berg met onverharde paden bleek natuurlijk feest, de zonsopgang was wel een beetje vroegig maar niet te versmaden, douchen onder de waterval gaf de dikste pret.
Vanavond gaat Ton met Robbie in een konvooij van 9 auto’s van vooral ambassadeleden vijf dagen diep lang heel de bossen in, ruim 350 km onverharde weg (enkeltje) naar de wonderschone Blanche Marie watervallen of nog verder de Mozeskreek. Zeker de start met een nachtrit van donderdag op vrijdag vergroot de kans op junglepret.
Het weekeinde daarna gaat Lydia met Timon naar Palumeu, diep in de bossen met het Mets-reisgezelschap, de inheemsen/indianen bezoeken en hele stevige sula’s zien te overwinnen. Tussen Sinterklaas (dat de kinderen vieren op school met echte schoensmeerzwarte pieten!) en ons vertrek de 15e december hopen we nog als compleet gezin een paar dagen in het binnenland te verblijven. Best druk in Suriname.

Laatste maand

Nog even en we stappen in het vliegtuig. Nog wel even hard werken. Lydia rondt haar werk bij de TOHD af, Ton is nog volop aan de slag en gaat in januari een weekje terug. Liedeke en Timon bikkelen hard op school, veel repetities met bladzijden vol rijtjes te leren. Zesenveertig spreekwoorden, de 10 districten met hoofdplaatsen, de zeven rivieren, de 25 kreken. Verder oefenen voor de opening van het jeugdtheater. En we willen nog heel wat reizen. Met zijn allen een weekeinde naar de Brownsberg wandelen bij watervallen, Lydia en Timon vliegen nog naar Palumeu, waar indianen bivakkeren en als slot na Sinterklaas met zijn allen varen naar Donderskamp om enige tijd mee te leven in een inheems dorp. Best druk allemaal, net Nederland.

Arme Surinamers?

Zijn er arme mensen in Suriname? Lastige vraag. Ja natuurlijk maar het antwoord is subtiel anders dan gewoon te zeggen. Het zijn er zo- en zoveel. Rijken zijn hier zeker. Met opzichtige huizen, ook al vinden wij Nederlanders met minikavels hier een huis al snel groot. Ons eigen gehuurde huis meet wel ca 500m2 bij 500m3. Maar er zijn ook percelen van 5000m2 en huizen van 1500m3. met eigen zwembad, bij de rivier (dus : speedboot) en vooral met uiteenlopende luxe auto’s, zelf limousines.
De meeste Surinamers hebben een bescheiden huisje, van ik denk 300m2 bij 300m3. niet groot maar wel vrij. Maar ook is er een grote groep die het veel minder heeft met heel sobere kleine huizen. En helaas ook een grote groep in en rond de stad die leeft in houten huizen met golfplaten daken, geen verharde vloer en hangmatten om te slapen, ouders en kinderen in een vertrek. Gas aan huis is er niet in Suriname nergens, stroom is er lang niet altijd, water ook niet of schaars, regenwater in een ton biedt soulaas. Hard werken dus voor veel mensen hier om rond te komen. Twee banen in een gezin, soms 2 of zelfs drie banen voor een vader of moeder is niet ongewoon! En er zijn heel erg veel alleenstaande moeders! Een alleenstaande moeder die overdag op kantoor werkt, ‘daarna een of twee baantjes bijvoorbeeld als schoonmaker of in de horeca, het komt daarom herhaaldelijk voor. Oma of zus zorgt voor de kinderen, of ze zorgen voor zichzelf. Of een man of vrouw die overdag ambtenaar is, daarna taxi rijden of nachtportier, heel gewoon voor heel veel mensen. Kortom, ja er is armoede maar vooral het heel hard moeten werken hier is erg opmerkelijk, vergeleken met Nederland waar werkweken gewoon 40 uur of minder tellen en baantjes stapelen meer uitzondering is dan regel. En tot slot : ook al hebben mensen hier meerdere baantjes, een vetpot is het bijna nooit. Vakanties zitten er vrijwel nooit in, zelfs uitstapjes zijn een bijzonderheid. Zomervakantie betekent voor de kinderen dus gewoon 7 weken thuis zitten met hooguit een enkele logeerpartij.

Zus en zo

Twee weken verbleef (schoon)zus Patricia bij ons, de laatste week ook de bevriende journalist Hans die hier research kwam doen voor een mooi Surinaams verhaal. Het had levendige dagen en avonden tot gevolg, vol gesprek en debat over wat Suriname zo mooi en anders maakt. Patricia reisde met Lydia per bus en boot via oeverplaats Atjoni naar Botopasi en vier dgagen later retour Paramaribo per vliegtuigje. En deze week bezocht ze met Hans en Lydia de Brownsberg, een berg drie uur rijden over de bauxiet met eromheen prachtige te voet bereikbare watervallen en met een magnifiek uitzicht over het Brokopondomeer (waar ’s morgens tussen zes en half zeven de zon onweerstaanbaar fraai uit het meer opkomt). Zonsopgang, boskonijnen, boskippen, slangetjes, liaanslingeren, watervaldouches en meer maakten het tot een genoeglijk bezoek. Dit ondanks kakkerlaken en sprinkhanen in de slaapkamer maar goed, daartegenover stond het ontbreken van steekvliegen.

Zwaar weer

We lezen op Internet over dijkbewaking in Nederland. Ook hier is dijkbewaking, te Boxel om precies te zijn waar aan de rivier een nieuw eigentijds gerechtsgebouw is verrezen voor het proces tegen de Boutersegroep, het proces dat nu echt bijna gaat beginnen. Hier is het nog steeds erg rustig in Suriname maar dat kan veranderen.

Drama

De theaterschool doet de oudsten goed. Onder leiding van dans, zang en dramajuffen oefenen de kinderen wekelijks drie lessen van vijftig minuten per ‘vak’. Van Liedeke wisten we al dat ze er plezier in had maar ook Timon is helemaal los. Thuis oefent hij ‘rechte rug’ en ademhaling en dansbewegingen. De Surinaamse organisator vertrouwde me toe dat hij de ‘troetel’ is van de dansjuf. Liedeke geniet van de pittige lessen van Helen Kamperveen, good old theatermaakster die haar rijke ervaring hier overdraagt aan de nieuwe generaties. Tobias heeft het helaas nog steeds het minst. In de klas moet hij regelmatig met alle anderen ‘overliggen’, handen over elkaar op tafel, hoofd er plat op en voor onbepaalde tijd zwijgen. Wreed voor al die kleutertjes.

Doorwerken

De opdracht die ik uitvoer gaat door, ook al wil een minister –en dus zijn ambtenaren- nog niet meewerken. Gaandeweg worden echter wel veel zaken duidelijk. Bijvoorbeeld dat je met extra donorgeld best iets kan betekenen voor Suriname, maar dat de kans dat er iets achter- of overblijft van het werk na beëindiging van een project niet honderd procent is. Vaak minder. Moet je dan nog steeds adviseren geld te doneren?
Bijvoorbeeld. Allerlei zaken kun je ambtelijk veranderen of zelfs verbeteren maar af is het pas als politici bereid zijn andere mores te accepteren bijvoorbeeld rond de besteding van geld. En politici heb je niet aan een touwtje. Moet je dan een project toch doorzetten?
Bijvoorbeeld een bepaalde taak verloopt niet naar behoren. Moet je dan adviseren extra mensen aan te nemen om dat werk te doen? Of moet je adviseren dat de vele interne mensen die nu tijd en ruimte hebben ander werk kunnen gaan doen en snel worden bijgeschoold, ook al duurt dat veel langer en is de kans op goed resultaat niet zeker?
Het zijn de afwegingen waar de adviseur voor staat en dat is dus erg leuk werk. Lydia in de politiewereld waar ze de Surinaamse politieleiding bijstaat (die wel heel erg goed meewerkt aan haar project bij het herontwerp van de technische recherche) en Ton bij de financiële overheidssector.

Eco-rally?

Vrijdagavond is de strip afgezet. Op het Onafhankelijkheidsplein vertrekt ’s avonds de grote jaarlijkse Staatsolie Savanne rally met stoere four-wheeldrives en of-the-road motoren die 4 dagen door het binnenland gaan rijden. Om de minuut rijt een equipe het schavot op en af, klaar voor het avontuur. Suriname is zo groot en zo leeg dat ecotourisme en dieseltoerisme makkelijk naast elkaar kunnen bestaan.

(g)een nieuwe fiets

Tobias viert zondag zijn vijfde verjaardag. Hij is er wat onrustig van. Nergens in huis heeft hij nog kadootjes kunnen vinden! Als traktatie voor school staat wel een grote zelfgemaakte grabbelton gereed met kleine ‘made in China’ kadootjes, de juffen krijgen een glaasje soft. Zal hij het begrijpen als hij morgen ‘slechts’ een fietsbel krijgt?

Bigoen de piloot

Het was een bijzondere dag voor Bigoen. ’s Ochtend vroeg was hij al voor zeven uur de rivier overgezwommen om een vergeten Tshirt op te halen dat hij mee wilde nemen later die dag naar de stad. Hij verliet het huisje waar hij in zijn hangmat had liggen woelen naast zijn broers, zusjes en halfbroers en -zusjes. Nog een laatste ochtend naar school, ’s middags zou hij voor het eerst gaan vliegen!

Piloot worden is de grote droom van Bigoen maar in een vliegtuig is hij nog nooit geweest. Onderweg als het kleine Blue Wing vliegtuig luchthaven Zanderije passeert hoort hij van toestellen waar wel 400 of meer mensen in kunnen, zoveel als er mensen in zijn dorp wonen! Zo anders dan de kleine vliegtuigen die de airstrip van Botopassi aandoen en waar maar twee, vier of zoals vandaag bijna 20 mensen in zitten.

’s Middags in Paramaribo is Bigoen er een beetje stil van, pakt zijn tekenschrift en tekent een prachtvliegtuig.

Na twee nachtjes logeren, waarin we alle noodzakelijke inkopen doen is Bigoen zondag na een inkoopdag en na zondags kerkbezoek (in zijn mooie nieuwe kleding) en een laatste zwemuurtje (dat zal er even niet meer van komen) naar het internaat naast de school in Commewijne gebracht. Hij werd steeds stiller de laatste uren maar moet nu echt gaan proberen klas 5-6 van de lagere school te voltooien. Hij zal -als alles goed gaat - ruim 16 zijn als hij die school afrondt. De weg naar het piloot worden is nog een lange.

On hold gezet

Via via, zo gaat dat, ben ik gevraagd voor en begonnen aan een opdracht voor een ministerie, parttime wel te verstaan, er moest tijd blijven voor familie en andere zaken ook. ‘Maak een gedegen en concreet sectorplan dat uiteindelijk donor Nederland mede kan behagen’ is de opdracht.

Met een gedreven uit de lage landen overgekomen collega en een ervaren lokale consultant zijn we inmiddels stevig aan de slag, verzamelen informatie, interviewen mensen, produceren discussiepapers en bereiden workshops voor.

De opdracht is op het snijvlak van mijn oude financiële werk en mijn nieuwe, strategie en met gebruikmaking van mijn academische ervaring en tussendoor geleerde auditkennis. Helemaal in de roos dus en ik vind het ook erg leuk.

Tot vanmorgen dan, nu de allesbepalende minister zijn hoogste ambtenaar en ondergeschikten verboden heeft nog mee te werken het project door hem ‘on hold’ is gezet.

Alsof je bij een bushalte staat te wachten waar nooit eer een bus voorbij komt zeg maar. Spannend hoe het verder gaat...

Niet zwembad

Ons favoriete zwembad Oase is dicht, al een maand. In augustus en september, toen iedereen op vakantie was, was het er heerlijk rustig zwemmen. Toen iedereen 1 oktober terugkwam van verlof ging het dicht…. Dat is Suriname.
Drie weken schilderen en een week laten vollopen met vers water uit de kraan was het plan. De opening is nu met drie weken verschoven. Reden? De onderwaterlampen zijn er nog niet en komen van ver. Kijk, dat is ook Suriname
Maar we klagen niet. No span, niet druk maken. Worden we Surinamers?

Retour Botopasi

Dinsdagochtend is Lydia vertrokken met Patricia en een van de Zeeuwse stagiares, Judith. Eerst per taxi naar de Saramaccastraat, dan per busje vijf uur rijden over de bauxietwegen (of in een vrachtwagen met in het laadruim gezaagde ramen) naar Atjoni aan de Surinamerivier. Daar een schipper vinden om mee te varen in een korjaal naar Botopasi. Behalve ‘genieten’ van rivier, jungle en sula’s hebben de drie dames nog een reisdoel. Ze gaan Bigoen ophalen, een jongen van 14 uit Botopasi die naar een internaat komt vlakbij de stad in in Commewijne. Scholen zijn in het binnenland erg zwak, Bigoens familie (geen vader, overbelaste moeder) ook. De enige, laatste kans voor hem om de lagere school af te maken is naar de stad te komen. Maar wie kan hem opvangen? Een eerdere poging als kostganger bij een tante mislukte. Daarom zullen wij de komende jaren zijn internaat en school bekostigen, Lydia heeft alle voorbereidingen getroffen, de toestemming van de moeder, het (prima ogende en door een Nederlandse stichting ondersteunde) internaat bezocht, de nabijgelegen school, de ontheffing aangevraagd bij de schoolinspectie (Bigoen is ruim 14 dus eigenlijk te oud voor de vijfde klas lagere school ….).

Vrijdag moeten ze met zijn vieren per vliegtuigje terugkeren naar Paramaribo, zaterdag gaan we alle kleding en internaat- en schoolbenodigdheden met Bigoen kopen (zijn gehele bezit is nu één tas met spulletjes), zondag gaan we Bigoen naar het internaat brengen.

Toen we eerder in Botopasi verbleven leerden we Bigoen kennen, een hele gewone speelse jongen van 14 die zijn oom, onze bootsman, hielp met varen. Hij speelde met veel plezier met de kinderen, trok ze door de moeilijke stukjes stroming in de rivier en vertelde over het leven in marrondorp Botopasi en zijn grote wens, de lagere school afmaken. We raakten onder de indruk van zijn verhaal. Want er zijn duizenden Bigoens, kinderen die willen ontsnappen aan hun bescheiden milieu maar de middelen niet hebben en geen steun van derden krijgen. We kunnen ze niet allemaal helpen maar Bigoen krijgt een kans.

Een gewone dag

Als om zeven uur de wekker gaat (op de mobiele telefoon) staan we in het daglicht op, dat is het al eerder maar pas om zeven uur ontwaken we. Buiten op het terras is het dan nog niet warm maar al wel aangenaam ontbijtweer. Twee groene bloesjes van Timon en Liedeke, schuiven dan aan, Tobias in de kleuterklas en Jenske hoeven nog geen schoolkleding aan. Voor ieder staat na het ontbijt een tas met een halve liter limo en een broodje klaar. Even na half acht verschijnt de overbuurvrouw al op het erf, die meerijdt naar school waar ze kleuterjuf is. Ze zit kort voor haar pensioen en lift dagelijks mee, soms brengt ze Surinaamse lekkernijen als dank.

Kinderen afzetten op school is altijd tricky, op de drukke tweebaansweg zonder trottoir wandelen tientallen kinderen in groene bloesjes, heel enkele fietsen zelfs maar nog veel meer ouders in auto’s zetten de kinderen af op school, doe langs de drukke tweebaansweg ligt. Op google-earth leek de afstand vanaf huis te lopen, hier zien we dat dit door het verkeersgevaar onmogelijk is.

Na het afzetten kopen we een krant bij de chinees, het is dan al warm en de auto met airco brengt verkoeling. Met Jenske rijden we richting stad. Aan de voet van vliegveld Zorg en Hoop zetten we Jenske af bij de peuterspeelzaal waar ze 5 ochtenden met veel plezier doorbrengt. Daarna rijden we stad in en zetten Ton af op de drukke maar deftige Heerenstraat, waar hij met twee collega’s zijn werk uitvoert op de hoogste verdieping van een hoog, wit historisch gebouw. Dichtbij zitten internetshops en broodjeswinkels dus het ontbreekt er aan weinig.

Doorgaans rijdt Lydia door naar het hoofdbureau van politie en zoekt een plekje om te werken bij de technische recherche. Om kwart voor twaalf haalt ze Jenske op, om twaalf uur Tobia en buurvrouw, om een uur de kinderen. Soms heeft ze afspraken en is Ton vroeg thuis en neemt Lydia later een taxi terug.. Na de lunch slaapt Jenske wat. Tobias speelt en Timon en Liedeke maken Surinaams of Nederlands huiswerk. Als Ton tussen drie en vier thuiskomt wordt de zwemtas ingepakt en gaan we lekker spartelen. Op maandag of woensdag moet Timon resp. Liedeke wel nog naar de stad om van vier tot half zeven theaterschool te bezoeken, op dinsdag en donderdag gaat Timon voetbaltrainen bij club Oase.

Op weg naar huis na het zwemmen halen we roti, bami of een rijstgerechtje bij een van de vele restaurant s of koken iets simpels als macaroni, als Rita, onze dienst 9zoals dat hier heet) niet al een heerlijk Surinaams gerecht heeft klaargemaakt op een van de twee dagen per week dat ze ons bijstaat.

Na zevenen gaan de kleinen slapen, tussen acht en negen de groten na het afronden van het huiswerk, het overhoren van aardijkskunde of andere vakken of soms het bekijken van een dvd. Lydia en Ton lezen nog een boek, schommelend in het hangmatje. Nog even genieten voor we weer afreizen

Stoelie eo

Een tweede reis met het malariateam bracht me naar de Surinaams-Fransguyanese grens. Vanuit Stoelmanseiland – Stoelie, iets ten oosten van Drietabbetje en ten zuiden van Langetabbetje (het bestaat echt!) trok ik met drie andere projectvrijwilligers en zo’n 12 lokaal geworven interviewers in een grote korjaal vijf dagen de rivieren af langs gehuchten en dorpen. Suriname blijkt het internationaal gezien heel erg goed te den met malariabestrijding, de ziekmeldingen blijven sterk dalen sinds 2005 het project begon. Sommigen spreken zelfs van de kans op uitroeiing van de malariadragende muskiet, maar vanuit mijn waarneming is dat een illusie.
De vorig jaar uitgedeelde ca 50.000 klamboes zijn niet nu al niet meer optimaal in gebruik. Een deel van de bewoners heeft er geen gekregen, bijvoorbeeld omdat men destijds in Guyana werkte – heel gebruikelijk- of een tijdje bij kinderen of voor het ziekenhuis of een hossel in Paramaribo of elders verbleef. Anderen die er wel een kregen zijn nu in de stad maar delen de klamboe niet. Er zijn inmiddels heel wat klamboes gescheurd, misschien wel omdat ermee is gevist of gewoon door een ongelukje. Veel anderen zijn zo vaak gewassen (bijna geheel onnodig L) dat de gifstof is uitgewerkt, reden waarom wij ter plekke steeds aanboden opnieuw te impregneren met meegebrachte dresi. Velen deden dit gelukkig. Weer veel anderen gebruiken de klamboe niet omdat dit ’s nachts ‘te warm’ is. En dat is eigenlijk wel zo in een hutje zo groot als onze fietsenschuur waar doorgaans zonder ventilatie 2-6 mensen slapen. En tot slot, veel nieuwgeboren kinderen liggen onder de hangmat tot ze niet meer gezoogd worden en daarna is er geen voor hen net beschikbaar. Maar het vaakst blijken mensen geen klamboe te gebruiken ‘omdat er geen malaria meer is, toch ‘?
Actieve distributie en vervanging van klamboes en herimpregneren en voorlichten en muskieten vangen en zonodig hele dorpen bloed prikken en van medicijnen voorzien en met insectide spuiten –de huidige goed werkende strategie- blijft dus nog lang nodig. Maar wie betaalt die ca 1-2 miljoen euro per jaar de komende jaren nu het zo goed gaat?? Toch nog goed nieuws. Dankzij de malariadragende muskiet had ik weer ene hele mooie tijd met prachtige ontmoetingen in de dorpen, vaartochten en zwempartijen tussendoor. Dus ieder nadeel …

Binnenlanders

Mooie mensen tegengekomen. Bijvoorbeeld Edward, die de toren (een houten keetje) van vliegveld Stoelmanseiland (een voetbalveld zonder doelen en lijnen) bestiert. Bij het vertrek vraagt hij me: wil je een woordenboek Nederlands-engels voor me sturen? Best handig als je de radio beheert en piloten veel engels spreken, dacht ik ook. Goed idee dus.
Of Mich, bootsman op onze korjaal. Heb je kinderen?. Ja, zegt ie, elf en begint te grijnzen. In Paramaribo, daarom ben ik hier sinds twee jaar. Te veel aan me hoofd. Tja, dan is Stoelie eo wel even lekker bijkomen. Maar zijn vrouwen in de stad kunnen helaas niet vluchten en worden financieel niet door hem gesteund. En over een jaar of wat zal er Stoelie ook wel weer te veel papa worden geroepen en rijst gekocht moeten worden. waarheen dan?
Of Roy. Beetje holle ogen maar wel aardige jongen tijdens de boottrips. Als ik ’s avonds bij de bierkeet op Stoelie een Parbo koop en hem een glaasje aanbiedt aanvaardt hij dat dankbaar. Hij neemt direct een slok, maar begint dan te trillen en stuitert vervolgens achterover van de boomstam waarop we zaten, waarna hij trillend blijft liggen. Iedereen snelt toe. Epilepsie weet de toegesnelde zuster van de medische post, kan niet tegen alchohol. Tja.
En Vanilla. Slimme meid, drie turven hoog. Slim want is met 24 pas voor de eerste keer zwanger geraakt in Paramaribo waar ze inmiddels de 3e van de mulo volgt, tien jaar ouder dan veel klasgenoten. Om te bevallen is ze terug op Stoelie, na de geboorte zorgt moeder voor de baby en gaat ze terug naar de stad om school af te maken.
Zuster Eu, tot slot. Zelf ruim vijftig, zeven kinderen, twee op de universiteit, vier op andere scholen, een zit in de goudzoekersvelden (doorgaans geen goed teken). Betaalt ook de dagzorg voor haar moeder in hun dorp van herkomst, Botopasi, waar een dorpsvrouw de 84 jaar oude moeder verpleegt, wast en voedt. Kan niet goed rondkomen zegt ze, daarom gaat ze 6 dagen met het project mee om zo in haar vakantiedagen wat bij te hosselen, bijverdienen om de zware financiële last te dragen. Of ik ook pindanoten van haar wil kopen misschien, die verbouwt ze in haar tuin bij de verpleegsterswoning.

Oops

Vroeger lachten we erom, verhalen over bijna afgestudeerden die hun tasje kwijtraakten met de unieke floppydisc waarop hun hele eindwerkstuk stond. Dat moet een heel bijzonder gevoel geven, dacht ik wel eens. Dat is in deze internettijden met electronische data-uitwisseling natuurlijk geen punt meer, dacht ik. Tot het me vandaag (bijna) zelf gebeurde. Omdat mijn universiteitskamer wordt verhuisd (de kamer waarin pc en internet werkte is leeg, de nieuwe kamer ook J), werk ik ambulant. Meestal op het koele kantoor bij onderzoekspartner Winston, maar een uurtje per dag breng ik door in een van de Internet Walkins. En dan moet je data verplaatsen in zo’n handig stickie. En dan moet je dat stickie achter in de PC-kast stoppen. En er weer uit halen. En als je dat vergeet, dan geeft dat nog steeds niet. Tot je het ontdekt en dan heeeel hard gaat hollen, terug naar de walkin waar je met een heel rood hoofd en een hele natte rug op je knieën gaat zitten achter pc36. en stralend weer omhoog komt met je stickie. Dat gevoel.

Kip (het meest ...)

Javaanse moslims eten geen varkensvlees, Hindoestanen zijn of geheel vegetarisch of eten geen heilig rundvlees. Dus bijna iedereen hier eet ’s avonds kip. Creolen bijvoorbeeld bruine bonen met rijst – en kipkluifjes- of pom – natuurlijk met kip. Hindoestanen eten graag roti met naar keuze kipkluifjes of filet (ook kip). Javanen heerlijke saotosoep - met kip, bami- met kip-, nasi –met kip-, gewoon rijst-kip of kipsate. Andere vlees is schaarser, doksen (eenden) zijn hier en daar te krijgen, soms rundvlees (als saté) of zoutvlees (lekker met zuurkool en rijst, zegt men) bij broodjeswinkels steak (rundvleesstukjes op brood). Vis wordt zout gegeten, of vers gekocht aan de weg langs de rivier, de AntonDragterweg. Maar de visafdeling op de markt ruimt na twaalven weer zo vissig dat je even niet meer hoeft. Dus u kunt voor zoiets simpels als karbonade met patat rijden we graag af en toe naar ’t Vat, het Hollandse terras in de stad, even geen kip eten.

Sgool

Hoewel de tienerspelling anders doet vermoeden, gaat het de kinderen inmiddels goed op school. Liedeke schrok even van een eerste lager cijfer maar scoort inmiddels weer bij de besten van de klas, al moet ze er wel hard aan trekken voor een Surinaamse tien. Bijvoorbeeld voor aardrijkskunde rijtjes leren met de 8 pleinen, 9 standbeelden, 7 belangrijkste hoofdstraten, stadsgrenzen, middelen van bestaan, import en export van Paramaribo en Suriname. Jammer is wel dat ze nu bijvoorbeeld alle standbeelden kan opdreunen maar geen idee heeft wie het allemaal zijn. Pengel, Lachmon, Aron, Gandhi enzomeer.
Timon scoort ook als vanouds hoog. Hij maakt minder makkelijk nieuwe vrienden maar gaat graag naar school, die voor hem ietsje makkelijker lijkt. Zijn energie kan hij goed kwijt op voetbaltraining bij Oase, twee keer bijna twee uur en theaterschool (net als Liedeke), bijna drie uur lang
Tobias floreert eigenlijk het minst op school waar het voor hem erg klassikaal en nauwelijks simulerend is. Helaas, hadden we de Goudse juf Marieke maar hier, wat een zegen voor Suriname zou het zijn. Thuis heeft hij met werkboeken wel leren lezen en van Lydia ’s middags leren zwemmen. Dus ook hij vermaakt zich prima, een dvd-tje af en toe van oma is het toetje op de dag.
Jenske gaat 5 ‘s ochtends blij naar de crèche, de kangooroo-communityschool. Ze zal het straks weer missen als een ochtend en een middag per week naar de Goudse crèche mag. Best weinig zal ze denken.

Vrijdagavond

De kinderen zijn lekker uitgeraasd in het speeldoolhof van de Pizzahut en hebben en passant een paar stukken Super Supreme doorgeslikt, maar dat leek bijzaak. Onderweg halen we in de mall het bestelde hoofdrekenboek op, onmisbaar volgens Liedekes juf om goed te leren rekenen. Tobias leggen we bij het gesprekje in bed uit dat hij morgen mag –nee : moet- uitslapen dat wil zeggen in bed blijven tot wij hem ophalen. Hij kijkt er bedremmeld bij. Jenskse ligt nog te zingen nog in bed. Vader Jacob. Vader Jacob.

Buiten op het terras spijkert Liedeke Timon bij. Ze vindt dat hij breuken en procenten moet leren en legt hem dit uit met het voobeeld van taarten en stukjes ervan. Timon lijkt een vlotte en dankbare leerling. Marco Borsato klinkt lekker Hollands uit de nieuwe boxjes, de thee is klaar.

Vrijdagavond in Paramaribo, morgen zijn we 18 jaar getrouwd en gaan we er op uit, nu nog een verrassing voor Lydia, zie www.deplantagecommewijne.com. De kinderen per twee naar logeeradressen, de jongens naar een geweldig stel van de ambassade die een superveilig huis met hek en voltijdse bewaker en hond bewonen (en onze stripboeken- en literatuurdealer zijn geworden), de meisjes naar autoverkoopster Ghita met bij het huis hengelmogelijkheid en huisaap. Iedereen blij.

PS Inmiddels zijn we terug; de Plantage bracht wat de website beloofde, zon, zwembad, hutje en heel lekker eten en verder helemaal niets, precies wat we even nodig hadden. Timon mist nu al de hond waarmee hij tot onze verrassing wild ravotte (Tobias mist um minder), Liedeke heeft van oudere-meisjeskleding gekregen en Jenske is snoezig ingevlochten. Inderdaad: Iedereen blij.

Uit eten

Nog steeds zijn we verheugd over de prijzen in restaurants. Natuurlijk, deze vaak javaanse warungs zijn doorgaans eenvoudig te noemen maar bami, nasi, sate, loempia, bakababa, pitjel (gemengde groenten met pindasaus) of saotosoep (rijk gevulde kippensoep met desgewenst een gekookt ei en rijst erin) en meer gerechtjes zijn ook eenvoudig bereid een prima diner. Een portie bami kost 8-10, inclusief groenten en de standaard kipkluifjes, een bakabana doorgaans 1, sate en loempia 1-2 en saotosoep 5-6 SRD. Dus zo eet de hele familie weer voor 50 SRD, ofwel 13 euro haar diner. En als we veel zin hebben nemen we van alles extra, bijna altijd te veel en kost het wat meer. Restkluifjes schenken we de straathonden onderweg naar huis.

En word je niet ziek door te eten bij zo’n tentje? Neen, nog nooit gebeurd, thuis dit alles bereiden is vast gevaarlijker. En duurt langer en kost meer. En is niet eens zo lekker. Dus echt vaak koken we niet nee. Maar neen, afvaller doen we hier ook niet J

Crazy frogs

Gaandeweg wennen wij aan Suriname, en Suriname aan ons, zo ook de kikkers. In het begin verschuilden ze zich beneden, in donkere, vochtige hoekjes en in douche en toilet (omder de bril). Daarna werdn ze vrijer en kropen ze gaandeweg door de watertoevoer omhoog het huis in. Ze slaagden er zelfs in zich door het gootsteentje in de aanrechtspoelbak te wurmen. Waarna wij ze weer enkele reis terugstuurden door het zelfde putje. WC-randkikkers werden meegespoeld, hetgeen overigens best lastig was. Meestal ontsnapten ze net voor de waterspoeling of voordat er chloor doorheenging. Soms vingen we ze eerst (de keukenkikkers dan) en leerden ze vliegen. Dat kunnen ze inmiddels want ze komen steeds weer terug.

Laatst trok ik mijn schoen aan en voelde een zacht en vochtig lichaampje bij mijn teen. Ons kikker. Niet zo spectaculair als de paardenkop in de Godfather maar toch… Toen ik diezelfde avond in de hangmat neerzeeg hetzelfde zachte gevoel op mijn onderrug. Een vers geplette kikker.

De enkele die we eerder in de badkamer hadden gezien –kan geen kwaad- en zelfs in de hoek van de slaapkamer –moet kunnen, we hebben een klamboe- was vannacht tussen matras en klamboe doorgewurmd en meldde zich met twee sprongetjes op mijn hoofd en kussen. Plop-plop. Snel licht aan, crazy frog gevangen en leren vliegen. Een uur later zat ie er weer, maar vangen hoefde niet want hij zat aan de buitenkant van de klamboe en keek ons heel lief aan. Hij had ons vast gemist, de schat.

Kindernieuws van Timon

De eerste keer op voetbal was leuk. Het was wel een beetje vermoeiend door de warmte en het was wel twee uur trainen, vanaf half vijf tot half zeven, dan wordt het donker. De training is bij oase en ik train mee met de U9, de jongste voetballers onder de negen jaar.
Op school zoek ik Tobias in de pauzes even op (want er is geen buitenspeeltijd maar twee pauzes, de 1e van 20 en de 2e van 10 minuten) omdat Tobias dat heel leuk vindt en hij soms een beetje verdrietig is op school.
Volgende week heb ik wel drie repetities, van rekenen, lezen en natuur. De school is soms wel makkelijk en soms een klein beetje moeilijk, zoals redactiesommen, een verhaaltje met een som erin. Ik ben al gewend aan het schooluniform en het is al ook wel grappig, ieder heeft dezelfde kleren, een spijkerbroek en een groenblauwwit bloesje.
Echt vrienden heb ik nog niet op school maar ik word ook niet gepest maar ze zeggen wel af en toe bakra maar daar ben ik wel aan gewend.

Kindernieuws van Tobias

Omdat ik nu vandaag niet meer heb gehuild op school en ik het zo goed doe mag ik vandaag naar de Pizzahut!

Nieuws van Liedeke

Deze week heb ik mijn eerste twee repetities gedaan. Rekenen was niet heel moeilijk maar ik had niet alles af. In wat ik af had, had ik een paar kleine foutjes maar doordat ik 2 blokken nog niet had gedaan heb ik nu maar een zes. Spreekwoorden ging beter, ik had een negenenhalf, net als 2 vriendinnen en een andere vriendin had een achtenhalf. De juf heeft echter het schoolhoofd erbij gehaald en die heeft een hele preek gegeven aan wie een onvoldoende had, dat mocht voor spreekwoorden namelijk echt niet. Toen moesten de vijf met een onvoldoende voor haar alle 38 spreekwoorden plus verklaring twee keer overschrijven en voor de juf zelf nog eens drie keer. Veel!!!!
Volgende week drie repetities en ook de start van theaterschool woensdagmiddag..

Daily life

De familie (moeder en zus) zijn weer naar Nederland. Het is een aangename en ook leerzame tijd geweest de afgelopen 17 dagen. Vooraf zag ik wel wat op tegen het bezoek. Hoe zou dat verlopen met verschillende generaties onder een dak zo op elkaars lip ruim twee weken?
Op stap en moeder en zus heb ik toch wel weer veel bijgeleerd. Hier in Suriname is er veel respect voor ouderen, veel meer dan in Nederland. Dat heeft me wel aan het denken gezet: hoe ga ik eigenlijk om met mijn moeder, hoe is dat zo ontstaan en welk voorbeeld geef ik hiermee door? Gedragsverandering is moeilijk en begin bij mij altijd met zelfreflectie maar de eerste stappen hierin zijn gezet. Daardoor kan ik met voldoening terugkijken.
In de gastcolumn is veel te lezen over de diverse activiteiten die we hebben ondernomen dus daarover wijd ik nu niet verder uit.
Inmiddels ben ik binnen de politie een project gestart voor de forensische opsporing. Samen met de commisaris van politie die verantwoordelijk is voor deze unit stel ik een meerjarenbeleid op en een planning. In de loop van de jaren zijn er diverse adviezen hierover gegeven, maar deze zijn niet altijd concreet genoeg geweest en in een samenhangend lange termijn visie geplaatst. We maken dit plan samen met andere betrokkenen. Ik merk dat dit echt bij me past en ik hier veel voldoening uit haal (langzaam leer ik mezelf zo ook weer een beetje beter kennen). Ik voel me in dit traject dan ook als een vis in het water. Het is ook heel leuk om zo een kijkje in de keuken te mogen nemen en allerlei mensen te ontmoeten en spreken. Ik hoop dat er is uit komt wat nu echt wel resultaat zal opleveren, want daar gaat het tenslotte om.
Lydia

Krantje?

Nieuws is in Suriname niet eenvoudig te missen. TV hebben we niet maar er zijn meer dan vijf Surinaamse zenders, die overigens niet alleen top-programma’s doorgeven (wel veel voetbal en dagelijks zelfs journaal en NOVA).
Er zijn ook meer dan vijf radioprogramma’s die vaak luidt uit auto’s knetteren, of te horen zijn in in winkelcentra. Of de bewaker bij het zwembad luistert via de radio naar lange redevoeringen in het parlement, zoals kapper Herman naar dezelfde debatten op de TV luistert.
Maar vooral het aantal kranten is opmerkelijk voor dit land, nu ja, voor deze stad, erbuiten worden volgens mij nauwelijks kranten gedistribueerd. ’s Ochtends de Surinaamse Times, de Ware Tijd en Dagblad Suriname.’s Middags de West en er zouden plannen zijn voor nog een vierde, De Waarheid.
Aan huis wordt nauwelijks bezorgd, je koopt de krant in de winkel of bij de venters langs de weg bij stoplichten. En ze zijn altijd rond het middaguur uitverkocht, ongelooflijk. Ze kosten een SRD, een eurokwartje. En vallen helemaal niet tegen, zeker de beide eerste zijn breed en goed leesbaar. De Times is wat mooier opgemaakt, groter formaat, met kleurenfoto’s, de is Tijd wat serieuzer, saaier ook wel, meer regeringsvolgend.
De Times maar vaak ook de anderen hebben bijna dagelijks een door lezers gemaakte foto van een autocrash op de voorpagina. Of een net gevonden stoffelijk overschot in het bos, of een opgedregde brugspringer of zelfs een keer een verbrande bejaarde. Daarom kopen we de krant pas na het ontbijt.
Sport hebben ze ook, een bladzijde vol Europese voetbalfeiten (Robben speelt morgen, Seedorf vindt dat Kaka uitblinkt en meer non-nieuws), verder een bladzijde Bollywood en een bladzijde Paris of Britney. Gelukkig echter ook 2 bladzijden Nederlands nieuws, twee bladzijden Engelstalig nieuws en een kinderpagina.
Maar de mooiste is de autopagina. De nieuwe snufjes van Mercedes, Alpha, en freakstories over designercars. Of soms een krantenbladzijde vol nieuwe telefoongadgets, allemaal zaken die hier in Suriname nooit gekocht zullen gaan worden, op een heel enkele grootverdiener na dan. Maar zo droomt iedereen van andere tijden, betere auto’s, slimmere gadgets voor je mobieltje. Voorlopig biedt de enige aanbieder, Telesur niet eens de optie aan om voicemail te gebruiken op de cellphones.

De vakantie is voorbij

Geen verrassing de eerdere berichten nalezend dat we soms email krijgen dat ‘het wel een lange vakantie lijkt voor jullie’. Nu ja, dat was ook wel een beetje de bedoeling natuurlijk, anders waren we thuis gebleven. Maar nee, echt vakantie is het niet. Deels omdat we hier in een heel gewoon huis in een gewoon ritme zitten met poetsen en wassen en boodschappen doen. Deels omdat we proberen mensen en het land wat beter te leren kennen dan doorgaans in een vakantie lukt. Dat gaat deels wel, deels lastig doordat we geen werkrelaties hadden of behoren tot een vast sociale of kerkelijke kring. En voor zover het lukte is de match met Nederlanders wel eens makkelijker dan met Surinamers –uitzonderingen daar gelaten- , hoe geweldig ook de contacten met diverse mensen.
Inmiddels zitten we nog sterker in een ritme. Vijf dagen gaan de oudste kinderen naar school, zo’n vier ochtenden werkt Ton op een mooi klein koel kamertje de universiteit en soms ’s middags nog wat met wat stadscontacten. Jenske gaat vier ochtenden naar de peuterspeelzaal, Lydia ongeveer twee keer naar de politie.
Liedeke gedijt –wat we al verwachten- goed in de klas, moet wel hard werken (vooral veel), ook huiswerk, maar mag zondag al naar haar eerste verjaardagfeestje. Gelukkig aardt ook Timon goed. Werkjes heeft hij vaak al snel af, dan mag je immers lezen! Binnen een week heeft hij zijn hele schoolleesboek in alle tussendoor-kwartiertjes uit. Zo kennen we hem weer, ons leesbeest. De kinderen hebben een tas vol ‘wat oudere’ schoolboeken, die ondanks ons kaften sober te noemen. Eigenlijk lijken ze veel op de schoolboeken van ons, best oud dus maar wij hebben het er ook mee geleerd en een bijkomend voordeel is dat we hen goed kunnen helpen, dus wie maalt erom? Pleit men in Nederland in onderwijskring niet voor de herinvoering van ‘het ouderwets onderwijs’, met hard blokken en stampen enzo? Kom dan gewoon naar Suriname!
Tobias heeft het nog wel zwaar, zit in een mudvolle klas vol zwetende en soms schreeuwende kleuters. Hij is er vaak moe van maar knapt helemaal op als we later op de dag even gaan zwemmen. Hij gaat daarbij gestaag vooruit en zwemt zonder hulpmiddelen het bad over, zij het meer op zijn wil dan om techniek. Maar dat komt ook nog wel.
Jenske floreert, op haar eerste peuterspeelzaalochtenden. Ze gaat graag en komt ook juichend eruit.Ze slaapt wel bijna elke dag, het is ook voor haar erg vermoeiend in de warmte (plus 35). Ton gaat met een Nederlandse relatie en een Surinaamse consultant werken aan een vijfjarenplan voor het ministerie van Financiën, zijn oude liefde. Lezen, schrijven, gesprekken en workshops, allemaal leuk voor hem. Lydia heeft een goede klik met de vrouwelijke politiecommissaris en maakt met haar een strategienota over forensische zaken.
Maar goed, de wekker gaat sinds 1 oktober weer om zeven uur (we zijn doorgaans toch al eerder wakker dus een echt probleem is het niet), kwart voor acht allemaal de deur uit (met allemaal een tasje met brood en water), maar wel dagelijks samen lunchen en na de ergste hitte en het voltooide huiswerk of werkverslagje elke dag samen zwemmen. Dus helemaal vakante is het niet maar klagen, neen bepaald niet, het is goed hier, ook nu we alweer over de helft zijn.

Water in je orenland

Suriname zonder water zou onleefbaar zijn. Vandaar de ligging van Paramaribo aan de Surinamerivier, de electrische stroom opgewekt door het Brokopondostuwmeer, idyllische marrondorpen aan de grote rivieren en –zij het steeds minder in deze droge tijd- heerlijke tropische buien in de middag.
Kraanwater is goed drinkbaar maar tussen 13-18 uur en na 22 uur is het er even niet in het bovenhuis. Toch valt dat nog mee, anderen hebben alleen water van 22 tot 7 uur en sparen dus in potjes op, als ze geen waterton en hydrofoor hebben. Weer anderen hebben zo weinig druk dat de kraan altijd open staat en de weinige druppels die eruit komen in een ton worden opgevangen en vermengd met regenwater om zo altijd wat voorraad te hebben. Geklaag is er ook, nog wel van zwembadbezitters; een schoongemaakt zwembad is namelijk pas na een week vullen weer bruikbaar. Water is hier een levend thema.
Zaterdag was voor ons wel weer zo’n waterfeestdag. Met twee veerpontboten (houten bootjes met een houten kap voor 10-20 personen) trokken we met 18 vrienden en vrienden van vrienden en bekenden uit naar strandje Braamspunt.
Bepakt met koelboxen vol ijs en met taartjes en hartige broodjes is het goed toeven op het water waar een klein briesje verkoeling geeft terwijl de zon je ongenadig raakt, als je niet onder het houten kapje zit tenminste. Hoogtepunt was deze tweede vaartocht nu eens niet de dolfijnen in de Surinamerivier, die hadden we eerder al gezien (maar ze blijven iedereen tot aahs en oohs verlokken als ze saltootjes voor de boot springen) maar het zwemmen met de dolfijnen, vlak bij de monding van de rivier in de oceaan.
Ieder behalve Jenske (er zijn grenzen) sprong uit de boot in zee en hoopte op een aai van een dolfijn (wat natuurlijk niet gebeurde, bovendien kan een beet ook!). Even schrikken toe ook de kapitein meezwom, maar die had onderweg eerst moed ingedronken (voor de liefhebbers :Johnny Walker Black label). Maar goed allen hesen allen weer aan boord en vermaakten zich even later op strandje Braamspunt. Het in de golven springen door de kinderen eindigde wel een beetje abrupt toen een iets hogere dan gemiddelde golf Timon volkomen overspoelde en meenam. Van top tot teen zat hij onder het zand en schelpengruis en nog tot vanochtend kwam er zeezand uit zijn oren. Even schrikken voor hem, hij hield zich wel goed, maar voor de toeschouwers schijnt het spectaculaire beelden op te leveren als zo’n mannetje door een golf wordt verzwolgen.

Timons nieuws

De eerste week op school was even, wennen maar daarna ging het wel goed.
Het is niet al te makkelijk, maar toch ook niet te moeilijk. Ik mis Nederland wel
En mijn vrienden in Nederland, maar hier is het ook leuk. Toen we in zee aan het spelen waren, kwam er een heel hoge golf en daar kon ik niet overheen springen en werd ik meegenomen. Dat voelde wel krachtig van water. Het was wel een beetje spannend maar ik vond het ook wel stoer om zo’n ervaring te hebben en toen mijn zwemTshirt lag te drogen op een boomtak zijn we het vergeten mee te nemen dus ; beter opletten voortaan (of een keer terug en het ophalen hahaha).

Nieuws van Tobias

Ik ga nu naar school. Het is er leuk. We tekenen en spelen en knutselen er. Het duurt wel langer (van 8-12) dan thuis en de school heeft geen ramen maar ijzerdraad. Er zijn meer juffen, niet een maar twee. Ik heb al twee vrienden gemaakt maar weet nog niet hoe ze heten. Ik ben de enige witte van de klas. Ik neem een tas mee naar school met brood en flesje stroop, dat is siroop maar hier zeggen ze stroop.
Ik ben ook met de boot geweest. We hebben gezwommen met dolfijnen in de Surinamerivier en dat was heel leuk. Ik heb ook gekeken bij tafelvoetbal bij de grote jongens maar ik kon niet meedoen maar ik mocht wel de punten doen en het was te moeilijk zeiden ze maar het was helemaal niet moeilijk en ik kon het eigenlijk wel want ik kan het best wel goed.
Ik heb mijn eerste werkboek van letters uit die ik van papa heb gekregen. Ik kan nu al veel woorden lezen; bal en pop en papa en ton en nog meer.
Soms zijn er veel kuilen in de weg en gaan de auto’s kapot en de weg gaat kapot van zware auto’s. Soms is het zo warm dat het een beetje te warm is en dan maak ik het een beetje koud met een ijsblokje.
Van Nederland mis ik mijn vriendjes Pieter en Daan en Douwe en Marouan en Redouan. Nu komt er weer een regenbui dus ik ga naar buiten om te kijken.

Tobias jungleavonturen

Ik ben met het vliegtuig naar de jungle geweest. We vlogen in een klein vliegtuig met twee mensen naast elkaar.
Met een boom gemaakt van boomstammen zijn we naar een dorpje gevaren. Daar maakten ze olie van nootjes, eerst open hakken, toen bakken en daarna koken. Ze bakten de nootjes op een grote plaat en roerden met een hark. Ze branden hout voor het vuur onder de bakplaat.
We zijn naar de sula geweest daar was stroming en daar kon je lekker zwemmen met de stroom mee. Ertegenin was wel te moeilijk.
We zijn ook gaan wandelen in de jungle maar daar kwamen allerlei steekvliegen die prikten zelf door onze sokken heen en dat komt omdat er hele kleine gaatjes in je sok zitten.
Ik heb lekker bij de rivier gevist en vier vissen gevangen en Timon ging ze van het haakje afhalen maar ik gooide ze terug.
Ik heb met Bigoen gespeeld die daar woont en bij de boot helpt. Ik heb hem tikkertje maar dat noemen ze hier pakkertje.
Toen we thuis waren gingen we eten bij Resa en de frietjes daar waren heel lekker.

Visserslatijn

Al voor het ontbijt waren Timon en Tobias op onze laatste dag uit het hotel vertrokken. Samen zaten ze op de keien, aan de oever van de Rio Grande speurend naar hun aas. Voordat het zover was hadden ze wel wat hindernissen moeten overwinnen. Het een dag oude bakje visaas bleek namelijk vergeven van de rode mieren. De dag ervoor had onze gids Josefat in plaats van rijstballetjes als aas te gebruiken een grote partij keiharde noten gekraakt met telkens erin verborgen een kleine rups, die krioelde als een made, uitstekend visaas. Het overgebleven aas was nu echter door de mieren spicy hot geworden en alleen met twee takjes -die hij gebruikte als Chinese eetstokjes- kon Timon de wurmen bevrijden en vervolgens aan de haak doen, een hele opluchting voor hen ?! na hun nacht tussen de rode mieren.
In Botapasi hadden we de dag ervoor vier vishaakjes gekocht en visdraad, samen 3 SRD, geen euro. Ook had Josefat vier bamboestengels gesneden in het bos, waarvan je trouwens ook mooie fluitje kon maken. Met de maden aan de haakjes aan de draadjes aan de bamboestok bleek het direct na terugkomst al goed vissen bij de sula voor het hotel. Timon had binnen de minuut beet, maar toen ik de videocamera had gehaald en terugkeerde stroomden de tranen over zijn wangen. De vis (visje) was, wachtend op de camera, van de haak gegaan en tussen de rotsen verdwenen. ‘En ik wil niet dat hij dood gaat, het is alleen voor de sport ‘! Een waar sporthart.
Gelukkig kon Timon na ampel beraad op zijn buik liggend de vis nog net bij de staart (staartje) pakken en juichend weer in het water terugzetten. Vis twee werd door de toegesnelde gids Josefat onthaakt, vis drie tot zeven door Timon zelf. Tobias, die eerst eens stok ving, haalde er ook nog twee op, Liedeke in korte tijd vijf. Vooral het gejuich was mooi toen Tobias, ruim na de oudste twee zijn eerste vis ving. Broers en zussen die als een team opereren, elkaar supporten is voor de ouders erg mooi om te zien (onderling gebakkelei is er tenslotte ook weleens).
Suriname is een genadig land voor beginnende vissers. Die als blijk van dank aan de vissen dan ook alle vangsel teruggooien, ook deze tweede visdag, dit tot stomme verbijstering van alle Surinamers in on gezelschap overigens. Eten in het water gooien, doodzonde!
Ton
NB Voor een recent boek achter de Surinaamse (binnenlandse)schermen, ‘Groeten aan de koningin’ van Karin Anema die journalistiek veel oppervlakkige waarnemingen over het binnenland doorprikt. Ontnuchterend maar vaak erg raak. Anderxzijds heeft het boek veel kwaad bleod gezet omdat de schrijver op basis van beperkte eigen waarnemingen verstrekkende en soms rinduit beledigende uitspraken doet over mensen en dorpen in Suriname.

retour botapasi

Inmiddels zijn we veilig en wel terug van een verblijf aan de Rio Grande waar we met oma en tante verbleven in marrondorp Botopasi. Binnenkort de verhalen over korjalen, kaaimannen en : verse vissen vangen met een wurmpje aan een bamboestok !
Ook binnenkort : De eerste schooldag in Suriname in mijn nieuwe schooluniform (door : L-T-T; morgen), mijn eerste crechedag (starring : Jenske), op bezoek bij de commissaris in een lapje van de Jeruzalembazaar (L) en het leven van een consultant zonder stropdas (Ton).

Familie bezoek (gastcolumns)

Wij (Oma en tante Margreet) zijn in Suriname, om te mogen meegenieten van de avonturen in Suriname.Met een vertraging bij vertrek van bijna een uur i.v.m een passagier die er nog niet was (voorproefje Suriname???) zijn wij vertrokken vanaf Schiphol. Het is ons enorm meegevallen, die 9 uur ze zijn “omgevlogen”
Met een leuke conversatie met Tineke, onze mede passagier, wier kinderen bij de Nederlandse Ambassade werken, zouden ze elkaar kennen?, onze zus en zwager en haar kinderen
Het wachten op de koffers in Paramaribo duurde enorm Lang. Achter een grote gazen afrastering, heel anders dan Schiphol troffen wij zes blonde kopjes, behoorlijk gebruind.
Na een rit van bijna een uur vanuit Zanderij (J.A. Pengel airport), (ik weet nu waarom de oudere Surinamers het zanderij noemen, in the middle of nowere hebben ze een vliegveld aangelegd), achter een stroom van 400 auto’s via Lelydorp dwars door de polder naar ons verblijf voor de komende 20 dagen.
Inmiddels was het donker, 25 graden en beetje regenachtig, prima om te wennen.
We genoten van onze eerste Suri maaltijd, frites met broodje kip of vis. Na het uitpakken van de cadeau's , de kinderen kunnen nu DVD’s bekijken met geluid.
Zondag De eerste kennismaking met Paramaribo en de Surinaamse cultuur was in de Hervormde Gemeente van de stad. Op naar de koffie met gebak, voor onze biologische klok was het al lang lunchtijd geweest, in de tearoom van hotel Torarica.
Langs de gekende bloemenstalletjes naar de palmentuin, de achtertuin van het presidentieel paleis naar Fort Zeelandia aan de Suriname rivier, die daar wel een kilometer breed is.
De middag hebben we doorgebracht in club Oase een zwembad met sportactiviteiten en een heerlijke Saoto soep ’s avond de eerste echte Surinaamse Roti
Maandag hebben we de winkels in Paramaribo verkend, en heeft Liedeke haar eerste gouden ringetje gekregen van Oma, als een aandenken aan Suriname, gekocht bij Max Chin a chen, in de Steenbakkerijstraat. Ton kende hem via het Malaria project.
Daarna naar Kirpalani in de Domineestraat, waar we kennis maakten met de bureaucratie van Suriname, de slippers van Oma waren afgeprijsd, maar via de scanner niet, voordat het uiteindelijk voor de goede prijs afgerekend kon worden, kwamen er vier mensen aan te pas en de nodige stempels. Er zit trouwens ook gewoon een Blokker in de Domineestraat, alsof je thuis bent.
Dinsdag naar de markt in de Saramaccastraat en de Jeruzalem Bazar, voor pangdi stof, voor 3.95 SRD per meter, dat is nog ongeveer 1. Daarna naar de kleermaker, die voor 30 SRD, nog geen 8 € een broek maakt.
Woensdag naar Botopasi
Botopasi ligt aan de Surinamerivier en telt 2000 inwoners (Saramaccaners). Het dorp heeft een klein schooltje en een kerk. Buiten het dorp is er oerwoud. Hun voorouders ontvluchtten ooit de wrede slavernij op de plantages. Het gebied is arm en biedt niet veel meer dan eten en drinken en een dak boven hun hoofd. Slechts enkelen in het dorp spreken Nederlands.
Wij vlogen er heen met een charter van Gum air de “Islander”, waar 8 of 9 personen in kunnen. Maximaal mochten we inclusief bagage 700 kg wegen, wegen dus.
Waarbij Margreet wel wat gewicht in de schaal bracht, gelukkig,dankzij de kinderen, hadden we 200 kg over. We vertrokken vanaf het vliegveld Zorg en Hoop, om na een vluchtje van 50 minuten te landen op Botopasi airport, wat u zich moet voorstellen als een hobbelig voetbalveldje met als “aankomst en vertrekhal”een houten hutje met een dak van bladeren en een paar schragen en getimmerde banken.Daar staan de locale mensen al klaar om je bagage te dragen. Na een wandelingetje van vijf minuten naar de waterkant van Botopasi.
Hotel Botopassie is een ecoproject dat ligt aan de overkant in een bocht van de Suriname rivier. Het beschikt over 7 kamers met ieder een 1-2 persoonsbed. Op de begane grond bevindt zich een gezellige lounge en bar. Boven is er een grote veranda met zitjes, hangmatten en waar ook de maaltijden worden geserveerd. Vanuit hier heb je een overweldigend uitzicht over de rivier en de sula (stroomversnelling) Het is gewoon ontroerend hoe mooi, stil en rustig het daar is, De plek om te onthaasten ( No spang)
Wij hebben klokken en horloges maar in Suriname en vooral in Botopasi hebben ze de tijd.
Dit hele ecoproject staat onder de Nederlandse leiding van Corrie Vonk, die samen met haar (boots)-man Haidy Eduards zorgt voor de werkgelegenheid in Botopasi.
Donderdag een boottochtje in een korjaal naar Kambaloea, al het vervoer gaat daar met de korjaal, een soort uitgeholde boomstam of een gebouwde boot van dat model, weliswaar met een buitenboord motor. Die bootsmannen kennen elke steen en zandberg.
Kambaloea is nog een traditioneel dorp, waarbij bij het betreden de vrouwen rechts en de mannen links moeten lopen.Hier hebben we kunnen zien hoe de dorpsbewoners wonen en leven
Vrijdag hebben we een wandeling gemaakt door het oerwoud van het Amazone gebied, voor ons Bakra’s (witte geesten) een hele tocht. Botopasi is ook te bereiken via bus en boot. Elke dag, behalve zondag, vertrekken er vanuit de Saramaccastraat DAF trucks en kleinere 8 persoons busjes voor een rit van 5 uur via de “hobbel de bobbel”wegen naar Atjoni, dit kost 60 SRD enkele reis. Dan nog een boottocht van ongeveer 2-3 uur afhankelijk van de waterstand. Hotel Botopassie is een stichting die zich inzet voor de mensen van Botopasi en de omgeving voor blijvend betere leefomstandigheden.
Zaterdagochtend nog een boottochtje naar Piking slee, waarna we om 14.00 terug zouden vliegen naar Paramaribo. Volgens de piloot van Gum air, zijn er in Suriname 2 dingen op tijd, de jaarwisseling en Gum air. Wij hebben bijna een uur moeten wachten.
Onze 2e zondag in Suriname zijn we begonnen in de Nederlands Hervormde Kerk, het voordeel van de Surinaamse kerk is dat ze vroeg beginnen, anders is het ook veel te warm
Deze kerk is een mooi houten achtkantig gebouw, met alle ramen en deuren open
Daarna opnieuw naar de tearoom van hotel Torarica, niet om onze biologische klok, zoals vorige week, maar gewoon om lekker te snoepen. ’s Middags hebben we gezwommen in een gewoon Surinaams zwembad, omdat Oase aan het verbouwen is.Wel even wat anders dan Oase, keiharde Suri muziek, en van alles te eten, waarvan je volgens ons beter maar geen gebruik van kan maken.Zondagavond hebben oma en ik op de kids gepast, en gingen Lydia en Ton eten bij mensen van de ambassade.
Maandag stond helemaal in het teken van het voor het eerst naar school gaan van de kinderen, spannend !!!Zij waren de enige bakra’s ( blanken)in de hele school. En ook Jenske van 2 ½ ging voor het eerst naar de peuterspeelzaal. Papa en mama gingen “werken”. Oma en ik maakten opnieuw Paramaribo onveilig, om doodmoe met de taxi terug te gaan. Eerst onderhandelen natuurlijk.
Dinsdag : de ochtend was een hele klusjes ochtend Op zoek naar ansichtkaarten, niet overal te koop en ook een brievenbus op ieder hoek van de straat kennen ze niet. Ook naar de centrale administratie van de peuterspeelzaal voor de betaling van de opvang van Jenske. Daarna opzoek naar keurslagerij Stolk. Een slager volgens Nederlandse normen. Waar vlees voor een maaltijd even duur is als een maaltijd halen, dan is de keuze snel gemaakt. Er wordt dus niet zo vaak meer zelf gekookt.
Woensdag: De kinderen zouden naar school gebracht met de auto, omdat lopen te gevaarlijk is. Echter de auto weigerde, dan maar snel een taxi gebeld, de overbuurvrouw die Juf van Tobias is, zou meerijden, zij was in haar hele loopbaan nog nooit met de taxi naar school gegaan. De reddende engel Robbie gebeld, de V-snaar wat strakker gezet en de andere dag vervangen. De auto rijdt weer, nog een paar maanden volhouden.Wij, Lydia, oma en ik zouden zouden naar de markt aan de Kwattaweg, met de taxi dus.Wij keken daar onze ogen uit, groenten en fruit, aangebracht door de boeren uit de omgeving.Kippen vis en krab, levend en geslacht.Met achter in een hele hal, waar van alles te eten werd aangeboden, o.a. Javaans, Hindoestaan en Surinaams, ik herkende een aantal Indonesische dingen, die hier wel anders heten.. ’s Middags gingen we zwemmen in een andere club, “Witte lotus”
Donderdag: Alle kids naar school, Jenske naar de peuterspeelzaal, pa en ma “werken”en oma en ik een ochtend naar Paramaribo op cadeautjes jacht voor thuis.Een taxi gevraagd bij hotel Krasnapolsky, de chauffeur zag ons bakra’s voor vol aan, voeg het dubbele van wat we normaal betaalden ( 30 SRD).Blijkt nu dat je beter een taxi kan laten bellen uit de regio, iedere winkel hoort dat voor je te doen. Op nieuw een kennismaking met andere gewoonten.
Vrijdag: Hebben Lydia en ik een Surinaamse notaris bezocht voor wat formaliteiten.
Een ervaring op zich, de automatisering moet hier nog doordringen, de prijzen waren ook Surinaams, voor 36 SRD ongeveer 9 euro was het notaris kantoor voor ons bezig.
Zaterdag: Ton had 2 bootjes gehuurd, waar we een hele dag mee hebben gevaren met nog vijf andere “gezinnen en gasten, bij de hem al bekende Chris, een Hindoestaan. Wij zijn vertrokken vanaf Meerzorg, aan de overkant van de immense Surinamebrug. De auto’s konden we stallen op het erf bij de bootsman Chris, op een andere plaats zou je ze daar niet met een gerust hart achterlaten.
Tijdens de week worden deze bootjes als veerpont gebruikt, tussen Paramaribo en Meerzorg.
Wij hebben gevaren op de Suriname rivier naar Braamspunt, het eind van Suriname waar de oceaan begint. De hele club heeft daar gezwommen in een redelijk sterke stroming.
Oma en ik zijn in de boot gebleven, want er weer in klimmen vanuit het water was een hele toer.
Zondag: Onze laatste zondag in Suriname zijn we gestart in de EBG kerk, dat is de kerk van de Evangelische broedergemeenschap. Wij gingen naar de Noorderstadskerk in de Henck Arronstraat, een gebouw met een karakteristieke torenspits uit 1906. De EBG kerk is een overwegend creoolse kerk. De grote stadskerk, de Mama Kirki staat in de Steenbakkerijstraat.
De voorganger was een creoolse mevrouw met een zwart mantelpak en een dito hoed, wel even wennen.
Maandag: hebben we de historisch plantagetocht gemaakt met de Sweet Merodia. Dat was een boottocht over de Crommewijne en Suriname rivier, waar tijdens het varen over de geschiedenis van de plantages werd verteld. Met een stop op de plantages om de resten van een vaak aangrijpend verleden van dichtbij te zien. Stichting Merodia, waarvan de boot is, is opgericht door de schrijfster Cythia McLeod, met als doel mogelijkheden te creëren om de Surinaamse jongeren op een prettige manier hun eigen land te leren kennen.
Dinsdag: onze laatste dag in Suriname vertrekken we om 19.00 uur locale tijd om Woensdag ochtend 9.00 uur Nederlandse tijd hopelijk weer veilig te landen in Nederland.

Lieve Zus en Zwager, hartelijk dank dat we een paar weken mochten meegenieten van jullie Surinaamse avonturen. Jullie waren een geweldige gastvrouw en gastheer.We wensen jullie nog een fijne tijd in dit: WAN MOI SWITI KONDE
TANKI – TANKI - TANKI










Margeet

Zoet en sappig?

Is ons leven hier een lange vakantie? Ja, enerzijds qua klimaat wel maar nee, er is ook een andere kant. Net zoals thuis heeft het leven hier zijn kleine ongemakken. Fauna bijvoorbeeld. Schoonmaken en spuitbussen ten spijt, muskieten blijven prikken, hoewel de firma Deet en de klamboes ( de geïmpregneerde beter dan de gewone) redelijk helpen. En anders is er nog altijd Azaron. Mieren blijven op visite komen, ondanks de dieselspuit en de firma Bayer. Hele grote, de rode zitten gelukkig alleen bij het buitenhek dat we heeeeel snel openen en sluiten. Kikkers blijven kruipen uit de gootsteen, zelfs in het bovenhuis en alle chloor ten spijt blijft een Surinaamse kermit uit de wc-pot klimmen in het benedenhuis. (vroeger hadden we thuis een stikker op de wc; Pas op voor de billenbijter; daar moet je dan aan denken maar deze kikker ziet er liever uit)’s Avonds kruipen de bleke hagedissen achter de lampen vandaan (maar die vangen weer vliegjes) maar zwermen ook de vleermuizen om het huis. Ook goede insectenvangers trouwens.
Maar erger dan dit zijn de honden, iedere buurman heeft er wel twee of drie en zoals bekend, vooral die kleintjes maken een rotherrie, soms tot drie uur en na zes uur weer. Voetstappen op ons erf en geluiden? Een buurthond die komt snuffelen en wat rondhapt. Ook op straat veel loslopende zwerfhonden, scharrelend waar ze kunnen, soms zwak en onvoorzichtig, bijna dagelijks wordt er een dood aangetroffen rijdend op weg naar de stad.
Heel gelukkig zijn we ermee dat we in zeven weken zelf nog geen kwalen hebben opgelopen, zelfs geen buikgriep hoewel we alle water drinken en vrijwel overal eten. De honderden euro’s medicijnen blijven in de kast en 1200 euro injecties doet zijn werk (hopen we maar). Maar we blijven een beetje opletten want helaas is een ongelukje zo gebeurd.
Voor de kinderen zijn de dagen soms lang, zeker nu ze weinig vriendjes hebben in de buurt. Ze spelen heel veel samen maar hebben niet zo gek veel speelgoed, de per post ontvangen dvd-tjes uit Nederland werden heel welkom ontvangen en ook de lokale –heeeel bescheiden- bibliotheek is toch een uitkomst. Timon het meest mist de vrijheid van Nederland, gewoon voetballen op een pleintje en overal vriendjes. Als we over Nederland beginnen roept (of jammert) hij het hards best wel nu terug te willen. We hopen dat school vanaf volgende week hem en de anderen goed doet en meer in contact brengt met jongens en meisjes.
Voor Jenske hebben we straks een peuterspeelzaal. Vijf dagen van zeven tot vijf kost inclusief eten 150 SRD, zeg 40 euro per maand. Je zou een luchtbrug overwegen (grapje).
We wanen ons hier wel veilig, al hebben we geen honden om het huis maar sluiten alles wel goed af. Dievenijzers om het huis moeten onverlaten tegenhouden, maar als Lydia weer een dagje politie erop heeft zitten en de verkeerde verhalen hoort gaat de sloten weer even extra dicht. Toch blijft het allergevaarlijkste het verkeer, waarover we eerder schreven. Geen kinderen op straat daarom, we fietsen niet en rijden zeer oplettend en weinig ’s avonds. Iedere dag toont de krant de ongevallen in kleur en daar willen we liever niet bijzitten. Maar de slotregel ook van dit stukje moet zijn ; het gaat ons wel !

Kerkenpad

Inmiddels alweer vijf kerken van binnen kunnen bekijken maar we hebben ons (nog) niet aangesloten bij een ervan. De met de buurvrouw bezochte Lutherse kerk was allerhartelijkst. In het onderhuis van een gemeentelid een altaartje en stoelen voor bezoekers, drie misdienaressen in gewaden met kaarsjes erbij, een itsite pietsie te breedsprakige predikant –maar het was dan ook heel warm. Om de hoek de nieuwbouw van een kerk, wat een feest als dat witte paleisje in oktober opengaat en wat een financieel offer voor deze hele kleine kudde! Er was een klassieke liturgie met gezangen. Vroeg 20eeeuwse Johan de Heer- en Opwekkingsliederen en een stokoude organiste die begeleidde op een nog ouder orgeltje.
De EBG in het centrum is het meeste bekoorlijk. Fraai wit gebouw, kanseltje, klassieke EBG-liturgie maar wat meer opwekkingsliederen, de gemeenteleden hartelijk naar elkaar en gasten en bij een tweede bezoek ook nog een knetterharde begeleidingsband. Zangdienst o.l.v. een dame, preek door een wederom iets te breedsprakige dominee. Een eigen jeugdcentrum naast de kerk schept verwachtingen rond kinderactiviteiten maar augustus en september zij helaas nergens zondagscholen onder kerktijd.
Meest markant is de Tabelnacle of Faith, een volle evangeliegemeente in een oude, grote schuur met 1000? swingende bezoekers. Engelstalig gezang, intens en zweterig. Een klassiek deinend gospelchoir, perfecte band, programma, alles klopt hier, maar het is bijna meer Amerikaans dan Surinaams door de omvang en liturgie. Is dit het voorland voor de kerken? Een artikel in de NRC-buitenlandeditie over godsdienstsociologie en culturele antropologie doet het vermoeden. ‘Om de geloofsvervlakking te compenseren is een gelikter liturgie en presentatie nodig, betere muziek, grotere bezoekersgroepen en meer ‘beleving’. Zulke kerken gaan het redden, andere niet’. Brrr.
In Botapasi, het dorpje in het binneland, was ook een EBG, met een rustige, ingetogen dienst maar wel ruimte voor gasten –niet wij- zelf een extra lied in te zetten dat hard en luid werd meegezongen, helaas alles in Sranatongo en dus onverstaanbaar. Mannen zaten links, vrouwen rechts, behave wij bezoekers di dat niet wisten en natuurlijk verkeerd zaten. Wel veel vrouwen om ons heen dachten we nog. De middag na de kerkdienst kwam de predikant nog eens bij ons voorbij, een kleine man, dit keer met een heeeeel groot geweer, klaar om te gaan jagen en schieten (en eten) wat hij maar kon raken. Ja ook bosvarkens, ja papegaaien. ‘Alles’.
Meest historisch en vertrouwd was het bezoek de oude hervormde kerk in het centrum, met zichtbaar aanwezig de kleine elite van de stad. Een prachtgebouw, een puik orgel, niet te lange dienst, korte kernachtige preek waarover je nog eens kan natafelen kortom ; geweldig. Wel wat meer bakra’s en relatief veel Surinamer met ernstige brillen (die zijn hier schaars, de brillen dan). Verder een klassieke Hollandse liturgie en een hele prima vrouwelijke predikant. (Kijk, leggen we de kinderen uit, thuis is de predikant een witte man in een zwart pak, hier een zwarte vrouw in een wit gewaad).
Hoogtepunt was de slotzang, gekozen door de jarige. De zestiger werd toegezongen met een Johan de Heerlied, zijn moeder wiegde naast hem mee en zog hem mede toe, hij straalde. Ja deze jarige Dennis straalde zo royaal en van oor tot oor als alleen een zestigjarige kan stralen ten overstaan van een zingende kerk. Ik wil hier ook nog eens jarig worden.
Ton

Kapper Herman

Vandaag de kapper bezocht, eindelijk, autorijden werd gevaarlijk. Nu treft het dat er onderweg naar huis een kapsalon is, een barbier eigenlijk. Hermans barbershop staat op het bord buiten en meestal staat er wel een auto van een klant voor de deur.
Eigenlijk is de shop een zijaanbouw van een huis, zijn huis of dat van zijn ouders. Muurtje zetten, golfplaatjes schuin erover en je hebt een shop, een deur is zelfs overbodig. Kapper Herman is een binnensmonds sprekende Hindoestaan met vervaarlijke scheve tanden en wat overgewicht. Maar loeiaardig, dat wel.
Zijn werkblad is een lange plank met aan de voorkant wat schroeven erin, waar tondeuses en een föhn aan hangen, allen gevoed vanuit een centrale stekkerdoos –wat betekent dat als Herman je rechterslaap scheert het snoer tegen je neus zit Boven de plank twee grote spiegels, ervoor twee stoelen van blank hout waarop vroeger – ze zijn zichtbaar oud- leer heeft gezeten en nog deels zit.
En verder? Een onbeschrijflijke puinhoop van kwastjes, zeepjes, potjes en meer. Een soort omgekeerde damestas zeg maar. Maar wel gezellig binnen. De ventilator snort en de TV is aan en goed zichtbaar voor klanten (een interessante herhaling van een zitting van het parlementair debat van 14 augustus op vol geluid).
Tobias mag eerst maar omdat de stoel te diep is mag hij op een plank zitten en in notime heeft de tondeuse zijn werk gedaan met wat knipperij na. Mij overkomt hetzelfde. Van achter de tondeuse smompelt Herman van alles en nog wat maar hij is zo slecht te verstaan, dat ik nog steeds niet zeker weet of hij nu zei dat de bekende minister Rick van Ravenswaaij ook klant bij hem is, of dat hij spaart voor een nieuwe fiets met zijwielen.
Maar goed, we zijn in no time gekortwiekt (waarom duurt dat in Nederland zo lang eigenlijk) en het staat niet eens slecht –en profiel.
En de rekening? Vijf SRD voor Tobias en zeven SRD voor mij, samen twaalf SRD, ruim drie euro (waarom is de kapper thuis zo duur?). Binnenkort ga ik me bij Herman laten scheren, drie SRD, geloof ik, maar eigenlijk begreep ik niet goed of hij dan zeep en een mesje gebruikt of dat de zaak volgende week wegens vakantie gesloten is. Maar goed, we zien wel.

Sweetie Sranan

(Deze Column verschijnt in Rijkspersoneelsblad Binnen Bereik oktober 2007)

Gastcolumn vanuit Suriname

Werken bij de overheid is iets begerenswaardig, niet alleen in Nederland. Zo blokkeerden laatst leden van het junglecommando –u weet wel van die Binnenlandse Oorlog in Suriname twintig jaar geleden- de Surinaamse oostwestverbinding om af te dwingen dat in 1992 gemaakte vredesafspraken worden nagekomen. De krant bericht ; ‘De ex-JC’ers besloten pas over te gaan tot opheffing van de actie, nadat ze van de districtscommissaris van Marowijne vernomen hadden dat spoedig enkele van hen in overheidsdienst genomen zullen worden’.
Kijk, werken voor de overheid, daar moet je je soms even hard voor maken maar het resultaat telt, de baan van je leven of een baan voor het leven, ook hier in Suriname,
En toch zitten wij, twee rijksambtenaren nu zomaar een klein half jaar in Suriname. Dat kan dankzij het ouderschapsverlof dat ons van de jongste twee kinderen nog resteerde. Wat een feest, een half jaar de kinderen (11, 9, 4 en 2 jaar) iets van de wereld laten zien en zelf als vrijwilliger Surinaamse collega’s opzoeken en bijstaan. Natuurlijk wel met alle toestemming en medewerking van onze leidinggevenden van het NFI/Justitie en Rijkswaterstaat (dank!).
De Surinaamse overheid, zucht, wat kun je daarover vertellen in een paar woorden. Het zijn er veel hier, de ambtenaren. De helft van de beroepsbevolking werkt in publieke dienst. En in het jaar voor de verkiezingen komen er ook nog wel eens een paar extra bij. Heuse bureaucraten zitten ertussen, verhalen genoeg in omloop over kastjes en muren. Maar ons valt het echt mee. Erg veel betaald krijgen ambtenaren niet, rondkomen van een gewoon ambtelijk salaris is onmogelijk. Per gezin zijn doorgaans twee banen nodig en met een niet afbetaald huis of kinderen die doorleren blijft het dan sappelen en moet er nog een inkomstenbron bij; nachtportier, taxichauffeur of wat dan ook. Dat mag niet in diensttijd, formeel. Desgevraagd zei de minister dat ‘spoken’ (de prikklok om zeven uur gebruiken en wegwezen) verboden is. Nevenwerkzaamheden zijn echter wel toegestaan. En, zei de minister, ‘veldarbeiders die bijvoorbeeld de gestelde taak in vijf in plaats van acht uur kunnen afronden, mogen naar huis’. Kijk, dat is nog eens een moderne werkgever!
Al met al is het overheersende beeld positief. Ambtenaren zijn doorgaans gemotiveerde mensen met veelal zeer beperkte hulpmiddelen, die snakken naar professionalisering van hun vak, contacten en kennis om zo het land te dienen waar ze trots op zijn; sweetie Sranan - mooi Suriname.