Retour Botopasi

Dinsdagochtend is Lydia vertrokken met Patricia en een van de Zeeuwse stagiares, Judith. Eerst per taxi naar de Saramaccastraat, dan per busje vijf uur rijden over de bauxietwegen (of in een vrachtwagen met in het laadruim gezaagde ramen) naar Atjoni aan de Surinamerivier. Daar een schipper vinden om mee te varen in een korjaal naar Botopasi. Behalve ‘genieten’ van rivier, jungle en sula’s hebben de drie dames nog een reisdoel. Ze gaan Bigoen ophalen, een jongen van 14 uit Botopasi die naar een internaat komt vlakbij de stad in in Commewijne. Scholen zijn in het binnenland erg zwak, Bigoens familie (geen vader, overbelaste moeder) ook. De enige, laatste kans voor hem om de lagere school af te maken is naar de stad te komen. Maar wie kan hem opvangen? Een eerdere poging als kostganger bij een tante mislukte. Daarom zullen wij de komende jaren zijn internaat en school bekostigen, Lydia heeft alle voorbereidingen getroffen, de toestemming van de moeder, het (prima ogende en door een Nederlandse stichting ondersteunde) internaat bezocht, de nabijgelegen school, de ontheffing aangevraagd bij de schoolinspectie (Bigoen is ruim 14 dus eigenlijk te oud voor de vijfde klas lagere school ….).

Vrijdag moeten ze met zijn vieren per vliegtuigje terugkeren naar Paramaribo, zaterdag gaan we alle kleding en internaat- en schoolbenodigdheden met Bigoen kopen (zijn gehele bezit is nu één tas met spulletjes), zondag gaan we Bigoen naar het internaat brengen.

Toen we eerder in Botopasi verbleven leerden we Bigoen kennen, een hele gewone speelse jongen van 14 die zijn oom, onze bootsman, hielp met varen. Hij speelde met veel plezier met de kinderen, trok ze door de moeilijke stukjes stroming in de rivier en vertelde over het leven in marrondorp Botopasi en zijn grote wens, de lagere school afmaken. We raakten onder de indruk van zijn verhaal. Want er zijn duizenden Bigoens, kinderen die willen ontsnappen aan hun bescheiden milieu maar de middelen niet hebben en geen steun van derden krijgen. We kunnen ze niet allemaal helpen maar Bigoen krijgt een kans.

Een gewone dag

Als om zeven uur de wekker gaat (op de mobiele telefoon) staan we in het daglicht op, dat is het al eerder maar pas om zeven uur ontwaken we. Buiten op het terras is het dan nog niet warm maar al wel aangenaam ontbijtweer. Twee groene bloesjes van Timon en Liedeke, schuiven dan aan, Tobias in de kleuterklas en Jenske hoeven nog geen schoolkleding aan. Voor ieder staat na het ontbijt een tas met een halve liter limo en een broodje klaar. Even na half acht verschijnt de overbuurvrouw al op het erf, die meerijdt naar school waar ze kleuterjuf is. Ze zit kort voor haar pensioen en lift dagelijks mee, soms brengt ze Surinaamse lekkernijen als dank.

Kinderen afzetten op school is altijd tricky, op de drukke tweebaansweg zonder trottoir wandelen tientallen kinderen in groene bloesjes, heel enkele fietsen zelfs maar nog veel meer ouders in auto’s zetten de kinderen af op school, doe langs de drukke tweebaansweg ligt. Op google-earth leek de afstand vanaf huis te lopen, hier zien we dat dit door het verkeersgevaar onmogelijk is.

Na het afzetten kopen we een krant bij de chinees, het is dan al warm en de auto met airco brengt verkoeling. Met Jenske rijden we richting stad. Aan de voet van vliegveld Zorg en Hoop zetten we Jenske af bij de peuterspeelzaal waar ze 5 ochtenden met veel plezier doorbrengt. Daarna rijden we stad in en zetten Ton af op de drukke maar deftige Heerenstraat, waar hij met twee collega’s zijn werk uitvoert op de hoogste verdieping van een hoog, wit historisch gebouw. Dichtbij zitten internetshops en broodjeswinkels dus het ontbreekt er aan weinig.

Doorgaans rijdt Lydia door naar het hoofdbureau van politie en zoekt een plekje om te werken bij de technische recherche. Om kwart voor twaalf haalt ze Jenske op, om twaalf uur Tobia en buurvrouw, om een uur de kinderen. Soms heeft ze afspraken en is Ton vroeg thuis en neemt Lydia later een taxi terug.. Na de lunch slaapt Jenske wat. Tobias speelt en Timon en Liedeke maken Surinaams of Nederlands huiswerk. Als Ton tussen drie en vier thuiskomt wordt de zwemtas ingepakt en gaan we lekker spartelen. Op maandag of woensdag moet Timon resp. Liedeke wel nog naar de stad om van vier tot half zeven theaterschool te bezoeken, op dinsdag en donderdag gaat Timon voetbaltrainen bij club Oase.

Op weg naar huis na het zwemmen halen we roti, bami of een rijstgerechtje bij een van de vele restaurant s of koken iets simpels als macaroni, als Rita, onze dienst 9zoals dat hier heet) niet al een heerlijk Surinaams gerecht heeft klaargemaakt op een van de twee dagen per week dat ze ons bijstaat.

Na zevenen gaan de kleinen slapen, tussen acht en negen de groten na het afronden van het huiswerk, het overhoren van aardijkskunde of andere vakken of soms het bekijken van een dvd. Lydia en Ton lezen nog een boek, schommelend in het hangmatje. Nog even genieten voor we weer afreizen

Stoelie eo

Een tweede reis met het malariateam bracht me naar de Surinaams-Fransguyanese grens. Vanuit Stoelmanseiland – Stoelie, iets ten oosten van Drietabbetje en ten zuiden van Langetabbetje (het bestaat echt!) trok ik met drie andere projectvrijwilligers en zo’n 12 lokaal geworven interviewers in een grote korjaal vijf dagen de rivieren af langs gehuchten en dorpen. Suriname blijkt het internationaal gezien heel erg goed te den met malariabestrijding, de ziekmeldingen blijven sterk dalen sinds 2005 het project begon. Sommigen spreken zelfs van de kans op uitroeiing van de malariadragende muskiet, maar vanuit mijn waarneming is dat een illusie.
De vorig jaar uitgedeelde ca 50.000 klamboes zijn niet nu al niet meer optimaal in gebruik. Een deel van de bewoners heeft er geen gekregen, bijvoorbeeld omdat men destijds in Guyana werkte – heel gebruikelijk- of een tijdje bij kinderen of voor het ziekenhuis of een hossel in Paramaribo of elders verbleef. Anderen die er wel een kregen zijn nu in de stad maar delen de klamboe niet. Er zijn inmiddels heel wat klamboes gescheurd, misschien wel omdat ermee is gevist of gewoon door een ongelukje. Veel anderen zijn zo vaak gewassen (bijna geheel onnodig L) dat de gifstof is uitgewerkt, reden waarom wij ter plekke steeds aanboden opnieuw te impregneren met meegebrachte dresi. Velen deden dit gelukkig. Weer veel anderen gebruiken de klamboe niet omdat dit ’s nachts ‘te warm’ is. En dat is eigenlijk wel zo in een hutje zo groot als onze fietsenschuur waar doorgaans zonder ventilatie 2-6 mensen slapen. En tot slot, veel nieuwgeboren kinderen liggen onder de hangmat tot ze niet meer gezoogd worden en daarna is er geen voor hen net beschikbaar. Maar het vaakst blijken mensen geen klamboe te gebruiken ‘omdat er geen malaria meer is, toch ‘?
Actieve distributie en vervanging van klamboes en herimpregneren en voorlichten en muskieten vangen en zonodig hele dorpen bloed prikken en van medicijnen voorzien en met insectide spuiten –de huidige goed werkende strategie- blijft dus nog lang nodig. Maar wie betaalt die ca 1-2 miljoen euro per jaar de komende jaren nu het zo goed gaat?? Toch nog goed nieuws. Dankzij de malariadragende muskiet had ik weer ene hele mooie tijd met prachtige ontmoetingen in de dorpen, vaartochten en zwempartijen tussendoor. Dus ieder nadeel …

Binnenlanders

Mooie mensen tegengekomen. Bijvoorbeeld Edward, die de toren (een houten keetje) van vliegveld Stoelmanseiland (een voetbalveld zonder doelen en lijnen) bestiert. Bij het vertrek vraagt hij me: wil je een woordenboek Nederlands-engels voor me sturen? Best handig als je de radio beheert en piloten veel engels spreken, dacht ik ook. Goed idee dus.
Of Mich, bootsman op onze korjaal. Heb je kinderen?. Ja, zegt ie, elf en begint te grijnzen. In Paramaribo, daarom ben ik hier sinds twee jaar. Te veel aan me hoofd. Tja, dan is Stoelie eo wel even lekker bijkomen. Maar zijn vrouwen in de stad kunnen helaas niet vluchten en worden financieel niet door hem gesteund. En over een jaar of wat zal er Stoelie ook wel weer te veel papa worden geroepen en rijst gekocht moeten worden. waarheen dan?
Of Roy. Beetje holle ogen maar wel aardige jongen tijdens de boottrips. Als ik ’s avonds bij de bierkeet op Stoelie een Parbo koop en hem een glaasje aanbiedt aanvaardt hij dat dankbaar. Hij neemt direct een slok, maar begint dan te trillen en stuitert vervolgens achterover van de boomstam waarop we zaten, waarna hij trillend blijft liggen. Iedereen snelt toe. Epilepsie weet de toegesnelde zuster van de medische post, kan niet tegen alchohol. Tja.
En Vanilla. Slimme meid, drie turven hoog. Slim want is met 24 pas voor de eerste keer zwanger geraakt in Paramaribo waar ze inmiddels de 3e van de mulo volgt, tien jaar ouder dan veel klasgenoten. Om te bevallen is ze terug op Stoelie, na de geboorte zorgt moeder voor de baby en gaat ze terug naar de stad om school af te maken.
Zuster Eu, tot slot. Zelf ruim vijftig, zeven kinderen, twee op de universiteit, vier op andere scholen, een zit in de goudzoekersvelden (doorgaans geen goed teken). Betaalt ook de dagzorg voor haar moeder in hun dorp van herkomst, Botopasi, waar een dorpsvrouw de 84 jaar oude moeder verpleegt, wast en voedt. Kan niet goed rondkomen zegt ze, daarom gaat ze 6 dagen met het project mee om zo in haar vakantiedagen wat bij te hosselen, bijverdienen om de zware financiële last te dragen. Of ik ook pindanoten van haar wil kopen misschien, die verbouwt ze in haar tuin bij de verpleegsterswoning.

Oops

Vroeger lachten we erom, verhalen over bijna afgestudeerden die hun tasje kwijtraakten met de unieke floppydisc waarop hun hele eindwerkstuk stond. Dat moet een heel bijzonder gevoel geven, dacht ik wel eens. Dat is in deze internettijden met electronische data-uitwisseling natuurlijk geen punt meer, dacht ik. Tot het me vandaag (bijna) zelf gebeurde. Omdat mijn universiteitskamer wordt verhuisd (de kamer waarin pc en internet werkte is leeg, de nieuwe kamer ook J), werk ik ambulant. Meestal op het koele kantoor bij onderzoekspartner Winston, maar een uurtje per dag breng ik door in een van de Internet Walkins. En dan moet je data verplaatsen in zo’n handig stickie. En dan moet je dat stickie achter in de PC-kast stoppen. En er weer uit halen. En als je dat vergeet, dan geeft dat nog steeds niet. Tot je het ontdekt en dan heeeel hard gaat hollen, terug naar de walkin waar je met een heel rood hoofd en een hele natte rug op je knieën gaat zitten achter pc36. en stralend weer omhoog komt met je stickie. Dat gevoel.

Kip (het meest ...)

Javaanse moslims eten geen varkensvlees, Hindoestanen zijn of geheel vegetarisch of eten geen heilig rundvlees. Dus bijna iedereen hier eet ’s avonds kip. Creolen bijvoorbeeld bruine bonen met rijst – en kipkluifjes- of pom – natuurlijk met kip. Hindoestanen eten graag roti met naar keuze kipkluifjes of filet (ook kip). Javanen heerlijke saotosoep - met kip, bami- met kip-, nasi –met kip-, gewoon rijst-kip of kipsate. Andere vlees is schaarser, doksen (eenden) zijn hier en daar te krijgen, soms rundvlees (als saté) of zoutvlees (lekker met zuurkool en rijst, zegt men) bij broodjeswinkels steak (rundvleesstukjes op brood). Vis wordt zout gegeten, of vers gekocht aan de weg langs de rivier, de AntonDragterweg. Maar de visafdeling op de markt ruimt na twaalven weer zo vissig dat je even niet meer hoeft. Dus u kunt voor zoiets simpels als karbonade met patat rijden we graag af en toe naar ’t Vat, het Hollandse terras in de stad, even geen kip eten.

Sgool

Hoewel de tienerspelling anders doet vermoeden, gaat het de kinderen inmiddels goed op school. Liedeke schrok even van een eerste lager cijfer maar scoort inmiddels weer bij de besten van de klas, al moet ze er wel hard aan trekken voor een Surinaamse tien. Bijvoorbeeld voor aardrijkskunde rijtjes leren met de 8 pleinen, 9 standbeelden, 7 belangrijkste hoofdstraten, stadsgrenzen, middelen van bestaan, import en export van Paramaribo en Suriname. Jammer is wel dat ze nu bijvoorbeeld alle standbeelden kan opdreunen maar geen idee heeft wie het allemaal zijn. Pengel, Lachmon, Aron, Gandhi enzomeer.
Timon scoort ook als vanouds hoog. Hij maakt minder makkelijk nieuwe vrienden maar gaat graag naar school, die voor hem ietsje makkelijker lijkt. Zijn energie kan hij goed kwijt op voetbaltraining bij Oase, twee keer bijna twee uur en theaterschool (net als Liedeke), bijna drie uur lang
Tobias floreert eigenlijk het minst op school waar het voor hem erg klassikaal en nauwelijks simulerend is. Helaas, hadden we de Goudse juf Marieke maar hier, wat een zegen voor Suriname zou het zijn. Thuis heeft hij met werkboeken wel leren lezen en van Lydia ’s middags leren zwemmen. Dus ook hij vermaakt zich prima, een dvd-tje af en toe van oma is het toetje op de dag.
Jenske gaat 5 ‘s ochtends blij naar de crèche, de kangooroo-communityschool. Ze zal het straks weer missen als een ochtend en een middag per week naar de Goudse crèche mag. Best weinig zal ze denken.

Vrijdagavond

De kinderen zijn lekker uitgeraasd in het speeldoolhof van de Pizzahut en hebben en passant een paar stukken Super Supreme doorgeslikt, maar dat leek bijzaak. Onderweg halen we in de mall het bestelde hoofdrekenboek op, onmisbaar volgens Liedekes juf om goed te leren rekenen. Tobias leggen we bij het gesprekje in bed uit dat hij morgen mag –nee : moet- uitslapen dat wil zeggen in bed blijven tot wij hem ophalen. Hij kijkt er bedremmeld bij. Jenskse ligt nog te zingen nog in bed. Vader Jacob. Vader Jacob.

Buiten op het terras spijkert Liedeke Timon bij. Ze vindt dat hij breuken en procenten moet leren en legt hem dit uit met het voobeeld van taarten en stukjes ervan. Timon lijkt een vlotte en dankbare leerling. Marco Borsato klinkt lekker Hollands uit de nieuwe boxjes, de thee is klaar.

Vrijdagavond in Paramaribo, morgen zijn we 18 jaar getrouwd en gaan we er op uit, nu nog een verrassing voor Lydia, zie www.deplantagecommewijne.com. De kinderen per twee naar logeeradressen, de jongens naar een geweldig stel van de ambassade die een superveilig huis met hek en voltijdse bewaker en hond bewonen (en onze stripboeken- en literatuurdealer zijn geworden), de meisjes naar autoverkoopster Ghita met bij het huis hengelmogelijkheid en huisaap. Iedereen blij.

PS Inmiddels zijn we terug; de Plantage bracht wat de website beloofde, zon, zwembad, hutje en heel lekker eten en verder helemaal niets, precies wat we even nodig hadden. Timon mist nu al de hond waarmee hij tot onze verrassing wild ravotte (Tobias mist um minder), Liedeke heeft van oudere-meisjeskleding gekregen en Jenske is snoezig ingevlochten. Inderdaad: Iedereen blij.

Uit eten

Nog steeds zijn we verheugd over de prijzen in restaurants. Natuurlijk, deze vaak javaanse warungs zijn doorgaans eenvoudig te noemen maar bami, nasi, sate, loempia, bakababa, pitjel (gemengde groenten met pindasaus) of saotosoep (rijk gevulde kippensoep met desgewenst een gekookt ei en rijst erin) en meer gerechtjes zijn ook eenvoudig bereid een prima diner. Een portie bami kost 8-10, inclusief groenten en de standaard kipkluifjes, een bakabana doorgaans 1, sate en loempia 1-2 en saotosoep 5-6 SRD. Dus zo eet de hele familie weer voor 50 SRD, ofwel 13 euro haar diner. En als we veel zin hebben nemen we van alles extra, bijna altijd te veel en kost het wat meer. Restkluifjes schenken we de straathonden onderweg naar huis.

En word je niet ziek door te eten bij zo’n tentje? Neen, nog nooit gebeurd, thuis dit alles bereiden is vast gevaarlijker. En duurt langer en kost meer. En is niet eens zo lekker. Dus echt vaak koken we niet nee. Maar neen, afvaller doen we hier ook niet J

Crazy frogs

Gaandeweg wennen wij aan Suriname, en Suriname aan ons, zo ook de kikkers. In het begin verschuilden ze zich beneden, in donkere, vochtige hoekjes en in douche en toilet (omder de bril). Daarna werdn ze vrijer en kropen ze gaandeweg door de watertoevoer omhoog het huis in. Ze slaagden er zelfs in zich door het gootsteentje in de aanrechtspoelbak te wurmen. Waarna wij ze weer enkele reis terugstuurden door het zelfde putje. WC-randkikkers werden meegespoeld, hetgeen overigens best lastig was. Meestal ontsnapten ze net voor de waterspoeling of voordat er chloor doorheenging. Soms vingen we ze eerst (de keukenkikkers dan) en leerden ze vliegen. Dat kunnen ze inmiddels want ze komen steeds weer terug.

Laatst trok ik mijn schoen aan en voelde een zacht en vochtig lichaampje bij mijn teen. Ons kikker. Niet zo spectaculair als de paardenkop in de Godfather maar toch… Toen ik diezelfde avond in de hangmat neerzeeg hetzelfde zachte gevoel op mijn onderrug. Een vers geplette kikker.

De enkele die we eerder in de badkamer hadden gezien –kan geen kwaad- en zelfs in de hoek van de slaapkamer –moet kunnen, we hebben een klamboe- was vannacht tussen matras en klamboe doorgewurmd en meldde zich met twee sprongetjes op mijn hoofd en kussen. Plop-plop. Snel licht aan, crazy frog gevangen en leren vliegen. Een uur later zat ie er weer, maar vangen hoefde niet want hij zat aan de buitenkant van de klamboe en keek ons heel lief aan. Hij had ons vast gemist, de schat.

Kindernieuws van Timon

De eerste keer op voetbal was leuk. Het was wel een beetje vermoeiend door de warmte en het was wel twee uur trainen, vanaf half vijf tot half zeven, dan wordt het donker. De training is bij oase en ik train mee met de U9, de jongste voetballers onder de negen jaar.
Op school zoek ik Tobias in de pauzes even op (want er is geen buitenspeeltijd maar twee pauzes, de 1e van 20 en de 2e van 10 minuten) omdat Tobias dat heel leuk vindt en hij soms een beetje verdrietig is op school.
Volgende week heb ik wel drie repetities, van rekenen, lezen en natuur. De school is soms wel makkelijk en soms een klein beetje moeilijk, zoals redactiesommen, een verhaaltje met een som erin. Ik ben al gewend aan het schooluniform en het is al ook wel grappig, ieder heeft dezelfde kleren, een spijkerbroek en een groenblauwwit bloesje.
Echt vrienden heb ik nog niet op school maar ik word ook niet gepest maar ze zeggen wel af en toe bakra maar daar ben ik wel aan gewend.

Kindernieuws van Tobias

Omdat ik nu vandaag niet meer heb gehuild op school en ik het zo goed doe mag ik vandaag naar de Pizzahut!

Nieuws van Liedeke

Deze week heb ik mijn eerste twee repetities gedaan. Rekenen was niet heel moeilijk maar ik had niet alles af. In wat ik af had, had ik een paar kleine foutjes maar doordat ik 2 blokken nog niet had gedaan heb ik nu maar een zes. Spreekwoorden ging beter, ik had een negenenhalf, net als 2 vriendinnen en een andere vriendin had een achtenhalf. De juf heeft echter het schoolhoofd erbij gehaald en die heeft een hele preek gegeven aan wie een onvoldoende had, dat mocht voor spreekwoorden namelijk echt niet. Toen moesten de vijf met een onvoldoende voor haar alle 38 spreekwoorden plus verklaring twee keer overschrijven en voor de juf zelf nog eens drie keer. Veel!!!!
Volgende week drie repetities en ook de start van theaterschool woensdagmiddag..

Daily life

De familie (moeder en zus) zijn weer naar Nederland. Het is een aangename en ook leerzame tijd geweest de afgelopen 17 dagen. Vooraf zag ik wel wat op tegen het bezoek. Hoe zou dat verlopen met verschillende generaties onder een dak zo op elkaars lip ruim twee weken?
Op stap en moeder en zus heb ik toch wel weer veel bijgeleerd. Hier in Suriname is er veel respect voor ouderen, veel meer dan in Nederland. Dat heeft me wel aan het denken gezet: hoe ga ik eigenlijk om met mijn moeder, hoe is dat zo ontstaan en welk voorbeeld geef ik hiermee door? Gedragsverandering is moeilijk en begin bij mij altijd met zelfreflectie maar de eerste stappen hierin zijn gezet. Daardoor kan ik met voldoening terugkijken.
In de gastcolumn is veel te lezen over de diverse activiteiten die we hebben ondernomen dus daarover wijd ik nu niet verder uit.
Inmiddels ben ik binnen de politie een project gestart voor de forensische opsporing. Samen met de commisaris van politie die verantwoordelijk is voor deze unit stel ik een meerjarenbeleid op en een planning. In de loop van de jaren zijn er diverse adviezen hierover gegeven, maar deze zijn niet altijd concreet genoeg geweest en in een samenhangend lange termijn visie geplaatst. We maken dit plan samen met andere betrokkenen. Ik merk dat dit echt bij me past en ik hier veel voldoening uit haal (langzaam leer ik mezelf zo ook weer een beetje beter kennen). Ik voel me in dit traject dan ook als een vis in het water. Het is ook heel leuk om zo een kijkje in de keuken te mogen nemen en allerlei mensen te ontmoeten en spreken. Ik hoop dat er is uit komt wat nu echt wel resultaat zal opleveren, want daar gaat het tenslotte om.
Lydia

Krantje?

Nieuws is in Suriname niet eenvoudig te missen. TV hebben we niet maar er zijn meer dan vijf Surinaamse zenders, die overigens niet alleen top-programma’s doorgeven (wel veel voetbal en dagelijks zelfs journaal en NOVA).
Er zijn ook meer dan vijf radioprogramma’s die vaak luidt uit auto’s knetteren, of te horen zijn in in winkelcentra. Of de bewaker bij het zwembad luistert via de radio naar lange redevoeringen in het parlement, zoals kapper Herman naar dezelfde debatten op de TV luistert.
Maar vooral het aantal kranten is opmerkelijk voor dit land, nu ja, voor deze stad, erbuiten worden volgens mij nauwelijks kranten gedistribueerd. ’s Ochtends de Surinaamse Times, de Ware Tijd en Dagblad Suriname.’s Middags de West en er zouden plannen zijn voor nog een vierde, De Waarheid.
Aan huis wordt nauwelijks bezorgd, je koopt de krant in de winkel of bij de venters langs de weg bij stoplichten. En ze zijn altijd rond het middaguur uitverkocht, ongelooflijk. Ze kosten een SRD, een eurokwartje. En vallen helemaal niet tegen, zeker de beide eerste zijn breed en goed leesbaar. De Times is wat mooier opgemaakt, groter formaat, met kleurenfoto’s, de is Tijd wat serieuzer, saaier ook wel, meer regeringsvolgend.
De Times maar vaak ook de anderen hebben bijna dagelijks een door lezers gemaakte foto van een autocrash op de voorpagina. Of een net gevonden stoffelijk overschot in het bos, of een opgedregde brugspringer of zelfs een keer een verbrande bejaarde. Daarom kopen we de krant pas na het ontbijt.
Sport hebben ze ook, een bladzijde vol Europese voetbalfeiten (Robben speelt morgen, Seedorf vindt dat Kaka uitblinkt en meer non-nieuws), verder een bladzijde Bollywood en een bladzijde Paris of Britney. Gelukkig echter ook 2 bladzijden Nederlands nieuws, twee bladzijden Engelstalig nieuws en een kinderpagina.
Maar de mooiste is de autopagina. De nieuwe snufjes van Mercedes, Alpha, en freakstories over designercars. Of soms een krantenbladzijde vol nieuwe telefoongadgets, allemaal zaken die hier in Suriname nooit gekocht zullen gaan worden, op een heel enkele grootverdiener na dan. Maar zo droomt iedereen van andere tijden, betere auto’s, slimmere gadgets voor je mobieltje. Voorlopig biedt de enige aanbieder, Telesur niet eens de optie aan om voicemail te gebruiken op de cellphones.

De vakantie is voorbij

Geen verrassing de eerdere berichten nalezend dat we soms email krijgen dat ‘het wel een lange vakantie lijkt voor jullie’. Nu ja, dat was ook wel een beetje de bedoeling natuurlijk, anders waren we thuis gebleven. Maar nee, echt vakantie is het niet. Deels omdat we hier in een heel gewoon huis in een gewoon ritme zitten met poetsen en wassen en boodschappen doen. Deels omdat we proberen mensen en het land wat beter te leren kennen dan doorgaans in een vakantie lukt. Dat gaat deels wel, deels lastig doordat we geen werkrelaties hadden of behoren tot een vast sociale of kerkelijke kring. En voor zover het lukte is de match met Nederlanders wel eens makkelijker dan met Surinamers –uitzonderingen daar gelaten- , hoe geweldig ook de contacten met diverse mensen.
Inmiddels zitten we nog sterker in een ritme. Vijf dagen gaan de oudste kinderen naar school, zo’n vier ochtenden werkt Ton op een mooi klein koel kamertje de universiteit en soms ’s middags nog wat met wat stadscontacten. Jenske gaat vier ochtenden naar de peuterspeelzaal, Lydia ongeveer twee keer naar de politie.
Liedeke gedijt –wat we al verwachten- goed in de klas, moet wel hard werken (vooral veel), ook huiswerk, maar mag zondag al naar haar eerste verjaardagfeestje. Gelukkig aardt ook Timon goed. Werkjes heeft hij vaak al snel af, dan mag je immers lezen! Binnen een week heeft hij zijn hele schoolleesboek in alle tussendoor-kwartiertjes uit. Zo kennen we hem weer, ons leesbeest. De kinderen hebben een tas vol ‘wat oudere’ schoolboeken, die ondanks ons kaften sober te noemen. Eigenlijk lijken ze veel op de schoolboeken van ons, best oud dus maar wij hebben het er ook mee geleerd en een bijkomend voordeel is dat we hen goed kunnen helpen, dus wie maalt erom? Pleit men in Nederland in onderwijskring niet voor de herinvoering van ‘het ouderwets onderwijs’, met hard blokken en stampen enzo? Kom dan gewoon naar Suriname!
Tobias heeft het nog wel zwaar, zit in een mudvolle klas vol zwetende en soms schreeuwende kleuters. Hij is er vaak moe van maar knapt helemaal op als we later op de dag even gaan zwemmen. Hij gaat daarbij gestaag vooruit en zwemt zonder hulpmiddelen het bad over, zij het meer op zijn wil dan om techniek. Maar dat komt ook nog wel.
Jenske floreert, op haar eerste peuterspeelzaalochtenden. Ze gaat graag en komt ook juichend eruit.Ze slaapt wel bijna elke dag, het is ook voor haar erg vermoeiend in de warmte (plus 35). Ton gaat met een Nederlandse relatie en een Surinaamse consultant werken aan een vijfjarenplan voor het ministerie van Financiën, zijn oude liefde. Lezen, schrijven, gesprekken en workshops, allemaal leuk voor hem. Lydia heeft een goede klik met de vrouwelijke politiecommissaris en maakt met haar een strategienota over forensische zaken.
Maar goed, de wekker gaat sinds 1 oktober weer om zeven uur (we zijn doorgaans toch al eerder wakker dus een echt probleem is het niet), kwart voor acht allemaal de deur uit (met allemaal een tasje met brood en water), maar wel dagelijks samen lunchen en na de ergste hitte en het voltooide huiswerk of werkverslagje elke dag samen zwemmen. Dus helemaal vakante is het niet maar klagen, neen bepaald niet, het is goed hier, ook nu we alweer over de helft zijn.

Water in je orenland

Suriname zonder water zou onleefbaar zijn. Vandaar de ligging van Paramaribo aan de Surinamerivier, de electrische stroom opgewekt door het Brokopondostuwmeer, idyllische marrondorpen aan de grote rivieren en –zij het steeds minder in deze droge tijd- heerlijke tropische buien in de middag.
Kraanwater is goed drinkbaar maar tussen 13-18 uur en na 22 uur is het er even niet in het bovenhuis. Toch valt dat nog mee, anderen hebben alleen water van 22 tot 7 uur en sparen dus in potjes op, als ze geen waterton en hydrofoor hebben. Weer anderen hebben zo weinig druk dat de kraan altijd open staat en de weinige druppels die eruit komen in een ton worden opgevangen en vermengd met regenwater om zo altijd wat voorraad te hebben. Geklaag is er ook, nog wel van zwembadbezitters; een schoongemaakt zwembad is namelijk pas na een week vullen weer bruikbaar. Water is hier een levend thema.
Zaterdag was voor ons wel weer zo’n waterfeestdag. Met twee veerpontboten (houten bootjes met een houten kap voor 10-20 personen) trokken we met 18 vrienden en vrienden van vrienden en bekenden uit naar strandje Braamspunt.
Bepakt met koelboxen vol ijs en met taartjes en hartige broodjes is het goed toeven op het water waar een klein briesje verkoeling geeft terwijl de zon je ongenadig raakt, als je niet onder het houten kapje zit tenminste. Hoogtepunt was deze tweede vaartocht nu eens niet de dolfijnen in de Surinamerivier, die hadden we eerder al gezien (maar ze blijven iedereen tot aahs en oohs verlokken als ze saltootjes voor de boot springen) maar het zwemmen met de dolfijnen, vlak bij de monding van de rivier in de oceaan.
Ieder behalve Jenske (er zijn grenzen) sprong uit de boot in zee en hoopte op een aai van een dolfijn (wat natuurlijk niet gebeurde, bovendien kan een beet ook!). Even schrikken toe ook de kapitein meezwom, maar die had onderweg eerst moed ingedronken (voor de liefhebbers :Johnny Walker Black label). Maar goed allen hesen allen weer aan boord en vermaakten zich even later op strandje Braamspunt. Het in de golven springen door de kinderen eindigde wel een beetje abrupt toen een iets hogere dan gemiddelde golf Timon volkomen overspoelde en meenam. Van top tot teen zat hij onder het zand en schelpengruis en nog tot vanochtend kwam er zeezand uit zijn oren. Even schrikken voor hem, hij hield zich wel goed, maar voor de toeschouwers schijnt het spectaculaire beelden op te leveren als zo’n mannetje door een golf wordt verzwolgen.

Timons nieuws

De eerste week op school was even, wennen maar daarna ging het wel goed.
Het is niet al te makkelijk, maar toch ook niet te moeilijk. Ik mis Nederland wel
En mijn vrienden in Nederland, maar hier is het ook leuk. Toen we in zee aan het spelen waren, kwam er een heel hoge golf en daar kon ik niet overheen springen en werd ik meegenomen. Dat voelde wel krachtig van water. Het was wel een beetje spannend maar ik vond het ook wel stoer om zo’n ervaring te hebben en toen mijn zwemTshirt lag te drogen op een boomtak zijn we het vergeten mee te nemen dus ; beter opletten voortaan (of een keer terug en het ophalen hahaha).

Nieuws van Tobias

Ik ga nu naar school. Het is er leuk. We tekenen en spelen en knutselen er. Het duurt wel langer (van 8-12) dan thuis en de school heeft geen ramen maar ijzerdraad. Er zijn meer juffen, niet een maar twee. Ik heb al twee vrienden gemaakt maar weet nog niet hoe ze heten. Ik ben de enige witte van de klas. Ik neem een tas mee naar school met brood en flesje stroop, dat is siroop maar hier zeggen ze stroop.
Ik ben ook met de boot geweest. We hebben gezwommen met dolfijnen in de Surinamerivier en dat was heel leuk. Ik heb ook gekeken bij tafelvoetbal bij de grote jongens maar ik kon niet meedoen maar ik mocht wel de punten doen en het was te moeilijk zeiden ze maar het was helemaal niet moeilijk en ik kon het eigenlijk wel want ik kan het best wel goed.
Ik heb mijn eerste werkboek van letters uit die ik van papa heb gekregen. Ik kan nu al veel woorden lezen; bal en pop en papa en ton en nog meer.
Soms zijn er veel kuilen in de weg en gaan de auto’s kapot en de weg gaat kapot van zware auto’s. Soms is het zo warm dat het een beetje te warm is en dan maak ik het een beetje koud met een ijsblokje.
Van Nederland mis ik mijn vriendjes Pieter en Daan en Douwe en Marouan en Redouan. Nu komt er weer een regenbui dus ik ga naar buiten om te kijken.

Tobias jungleavonturen

Ik ben met het vliegtuig naar de jungle geweest. We vlogen in een klein vliegtuig met twee mensen naast elkaar.
Met een boom gemaakt van boomstammen zijn we naar een dorpje gevaren. Daar maakten ze olie van nootjes, eerst open hakken, toen bakken en daarna koken. Ze bakten de nootjes op een grote plaat en roerden met een hark. Ze branden hout voor het vuur onder de bakplaat.
We zijn naar de sula geweest daar was stroming en daar kon je lekker zwemmen met de stroom mee. Ertegenin was wel te moeilijk.
We zijn ook gaan wandelen in de jungle maar daar kwamen allerlei steekvliegen die prikten zelf door onze sokken heen en dat komt omdat er hele kleine gaatjes in je sok zitten.
Ik heb lekker bij de rivier gevist en vier vissen gevangen en Timon ging ze van het haakje afhalen maar ik gooide ze terug.
Ik heb met Bigoen gespeeld die daar woont en bij de boot helpt. Ik heb hem tikkertje maar dat noemen ze hier pakkertje.
Toen we thuis waren gingen we eten bij Resa en de frietjes daar waren heel lekker.

Visserslatijn

Al voor het ontbijt waren Timon en Tobias op onze laatste dag uit het hotel vertrokken. Samen zaten ze op de keien, aan de oever van de Rio Grande speurend naar hun aas. Voordat het zover was hadden ze wel wat hindernissen moeten overwinnen. Het een dag oude bakje visaas bleek namelijk vergeven van de rode mieren. De dag ervoor had onze gids Josefat in plaats van rijstballetjes als aas te gebruiken een grote partij keiharde noten gekraakt met telkens erin verborgen een kleine rups, die krioelde als een made, uitstekend visaas. Het overgebleven aas was nu echter door de mieren spicy hot geworden en alleen met twee takjes -die hij gebruikte als Chinese eetstokjes- kon Timon de wurmen bevrijden en vervolgens aan de haak doen, een hele opluchting voor hen ?! na hun nacht tussen de rode mieren.
In Botapasi hadden we de dag ervoor vier vishaakjes gekocht en visdraad, samen 3 SRD, geen euro. Ook had Josefat vier bamboestengels gesneden in het bos, waarvan je trouwens ook mooie fluitje kon maken. Met de maden aan de haakjes aan de draadjes aan de bamboestok bleek het direct na terugkomst al goed vissen bij de sula voor het hotel. Timon had binnen de minuut beet, maar toen ik de videocamera had gehaald en terugkeerde stroomden de tranen over zijn wangen. De vis (visje) was, wachtend op de camera, van de haak gegaan en tussen de rotsen verdwenen. ‘En ik wil niet dat hij dood gaat, het is alleen voor de sport ‘! Een waar sporthart.
Gelukkig kon Timon na ampel beraad op zijn buik liggend de vis nog net bij de staart (staartje) pakken en juichend weer in het water terugzetten. Vis twee werd door de toegesnelde gids Josefat onthaakt, vis drie tot zeven door Timon zelf. Tobias, die eerst eens stok ving, haalde er ook nog twee op, Liedeke in korte tijd vijf. Vooral het gejuich was mooi toen Tobias, ruim na de oudste twee zijn eerste vis ving. Broers en zussen die als een team opereren, elkaar supporten is voor de ouders erg mooi om te zien (onderling gebakkelei is er tenslotte ook weleens).
Suriname is een genadig land voor beginnende vissers. Die als blijk van dank aan de vissen dan ook alle vangsel teruggooien, ook deze tweede visdag, dit tot stomme verbijstering van alle Surinamers in on gezelschap overigens. Eten in het water gooien, doodzonde!
Ton
NB Voor een recent boek achter de Surinaamse (binnenlandse)schermen, ‘Groeten aan de koningin’ van Karin Anema die journalistiek veel oppervlakkige waarnemingen over het binnenland doorprikt. Ontnuchterend maar vaak erg raak. Anderxzijds heeft het boek veel kwaad bleod gezet omdat de schrijver op basis van beperkte eigen waarnemingen verstrekkende en soms rinduit beledigende uitspraken doet over mensen en dorpen in Suriname.